مشتقات بورس تهران

بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس و انواع آن

در دنیای اقتصاد بورس به عنوان یک بازار برای تعیین قیمت و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار گفته می‌شود و این بازار به صورت چهارچوب های تعریف شده در گروه‌بندی های مختلف در دسترس تمامی افراد قرارگرفته است. طبیعتاً یکی از انتخاب های مهم هر سرمایه گذار، انتخاب بازار مناسب برای سرمایه گذاری متناسب با دارایی خود است. بازار بورس با توجه به ریسک پذیری فرد، میزان سرمایه و دانش و مهارت شخص، جذب‌کننده افراد است.

در میان بازارهای موازی موجود به منظور سرمایه گذاری، یکی از انتخاب های جذاب برای سرمایه گذاری، بازار بورس است.

ورود به بورس طلا و ارز با توجه مشتقات بورس تهران به ماهیت پر ریسک و مبهم بودن آن و نوسانات بالا، برای همه افراد جذابیت ندارد. از طرفی بورس املاک به‌ واسطه مشکلات نقدشوندگی و دیربازده بودن نسبت به سایر بازارها، در گزینه‌های اول سرمایه‌گذاری در بورس قرار نمی‌گیرد.

نگاهی بر بورس و تاریخچه آن در جهان و ایران

واژه بورس در اصطلاح در زبان فرانسوی به‌عنوان کیف پول شناخته می‌شود. داستان قدیمی وجود دارد که گفته می‌شود در قرن پانزدهم میلادی در یکی از شهرهای بلژیک مردی بانام “واندر بورس” زندگی می‌کرده که در مقابل خانه او به ‌نوعی تمامی معاملات مالی و مغازه‌های صرافی فعالیت می‌کردند. بعد از آن در هر نقطه‌ای که به دادوستد پول و اسناد مالی پرداخته می‌شد، بورس نامیده می‌شد.

همان‌طور که توقع می‌رود در آن زمان نسبت به زمان حال، نظم و انضباط خاصی بر این فرآیند تعریف‌نشده بود و هر شخصی از هر طبقه‌ای قادر بود به این فعالیت‌ها بپردازد. به ‌مرور زمان و با بزرگ‌تر شدن این بازار به‌ منظور شفافیت بیشتر یک سری قوانین و چهارچوب‌ها شکل گرفتند به ‌نحوی ‌که از یک‌ زمان به بعد فقط صرافان و بازرگانان و دلالان بودند که در این بازار فعالیت جدی داشتند. با گذر زمان تالارهای مسقف برای فعالیت‌های بورسی شکل گرفت و در آن مکان مردم قادر به خریدوفروش اوراق نیز بودند.

تاریخچه پیدایش بورس در ایران به سال 1315 هجری برمی‌گردد که در این سال شخص بلژیکی تبار به نام “لان لوترفلد” بعد از مشتقات بورس تهران مشتقات بورس تهران تحقیقات دقیق در حوزه‌های مالی و بورسی ایران، فرآیندهای مربوط به تأسیس بورس در ایران را تهیه و به مسئولان مربوطه اعطا کرد. به دنبال بروز جنگ جهانی دوم، مقوله بورس با 25 سال تأخیر شکل گرفت. به‌این‌ترتیب که در سال 1341، با حضور ارکان اصلی کشور، موافقت‌نامه اولیه بورس سهام در مجلس تصویب و به بانک مرکزی ارسال شد. یک سال بعد از آن یعنی در سال 1346 با انجام چندین معامله بر روی سهام بانکی و معدنی فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

بررسی انواع بازار بورس در ایران

در ایران بازار بورس به 4 بخش تقسیم ‌شده است که در هر کدام از آن‌ها به فعالیت‌های مختص به آن بازار انجام می‌شود. این 4 بخش عبارت‌اند از:

بورس اوراق بهادار
فرابورس
بورس کالا
بورس انرژی

این نکته را در نظر داشته باشید که در سایر کشورها بازار بورس ارز هم وجود دارد که در کشور ایران همچنین بازاری در راس وجود ندارد که عمدتاً در این فرآیند ارزهای خارجی مورد معامله قرارگرفته و افراد به خریدوفروش آن مشغول می‌شوند. در ادامه آشنایی با مشتقات بورس تهران بازار بورس ایران به بررسی 4 بخش معرفی‌شده خواهیم پرداخت.

بورس اوراق بهادار تهران

در این بخش طبیعتاً اوراق بهادار سهام شرکت‌های بورسی و سایر اوراق بهادار نظیر اوراق مشارکت، مورد خریدوفروش قرار می‌گیرند و می‌توان به‌صورت قطعی گفت که در ایران تمرکز بیشتر سرمایه‌گذاران مختص به این بخش است. رفته‌رفته با پیشرفته‌تر شدن سیستم‌ها و وضع قوانین مشخص و شفاف در بازار بورس معاملات در این بخش ساده‌تر و بهتر شد، به این شکل که هر شخص با اقدام به ‌منظور دریافت کد بورسی و با استفاده از مطالب آموزشی یا کلاس‌های آموزشی قادر به شروع معاملات سهام در این بازار خواهد بود.

فرابورس

برای شناخت بازار فرابورس لازم است بدانید، سهام شرکت‌هایی که به هر دلیل نتوانستند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرند. می‌توان به این شکل تعریف کرد که قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس به‌ مراتب نسبت به بورس اوراق بهادار ساده‌تر است. در ایران شروع فعالیت فرابورس به سال 1388 برمی‌گردد. طی آخرین قوانین مصوب از جانب سازمان بورس، فرابورس خود به مشتقات بورس تهران سه دسته تقسیم‌شده است. این سه دسته عبارت‌اند از:

بازار اول: اکثر سهم‌ها در این بازار جای دارند که دامنه نوسان این سهم‌ها 5% و بدون در نظر گرفتن حجم‌ مبنا است.

بازار دوم: شرکت‌های سهامی عام در این دسته جای دارند. در کل سهام شرکت‌های زیان ده، شرکت‌های تازه تأسیس و شرکت‌هایی که با نیت ورود سرمایه بیشتر قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته می‌شوند.
بازار پایه: بازار پایه خود به سه بخش زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. دامنه نوسان معاملات در این سه بخش به ترتیب 3، 2 و 1 است. در ادامه به سه نکته مهم راجع به بازار پایه دقت کنید:

نکته اول: در صورت وجود صف خرید یا صف فروش در هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی، در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد خواهد بود.

نکته دوم: ازاین‌پس امکان محاسبه سهام بازار پایه به ‌عنوان ارزش تضمین سهم (برای دریافت اعتبار معاملاتی) وجود دارد.

نکته سوم: همچنین بر این اساس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط (etf) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام می‌توانند تا حداکثر ۱۰% از دارایی‌های تحت مدیریت خود را در بازار پایه سرمایه‌گذاری کنند.

بورس کالا

در بورس کالا همان‌طور که از نامش پیداست، افراد می‌توانند سهام کالاهای مختلف را بخرند. درمجموع بورس کالا به‌عنوان بستری برای عرضه‌کنندگان محصول در نظر گرفته‌شده است که می‌توانند محصول خود را بعد از بررسی کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به فروش برسانند. محصولاتی که در این بازار به فروش می‌رسد معمولاً محصولات خام نظیر فلزات، گندم، پنبه، زیره، زعفران و … است. این بورس به ‌نوعی مناسب برای افرادی است که تا حدودی می‌خواهند از ریسک نوسانات کاذب قیمت‌ها در امان باشند.

بورس انرژی

بورس انرژی نیز به‌عنوان بورس کالایی شناخته می‌شود که در این بخش امکان معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار در همین راستا فراهم‌شده است. تاریخ شروع فعالیت بورس انرژی در ایران مربوط به سال 1391 است که به‌عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفتی و مشتقات آن و … شکل گرفت. در ادامه در نظر داشته باشید که بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگی‌های این دو بازار ممکن است با هم تفاوت‌هایی داشته باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند ولی در بازار مشتقه (جهت مطالعه بیشتر می توانید مقاله ی اوراق مشتقه چیست؟ را مطالعه فرمایید)، اوراق مبتنی بر کالا معامله می‌شوند.

ساعت معامله در بازارهای مختلف بورس

به منظور فعالیت‌های بورسی و انجام معاملات مربوط به آن و به‌ نوعی شروع فرآیند خریدوفروش سهام، مطلع بودن از زمان‌های مربوط به بازار بورس امر بسیار مهمی است که در این بخش به‌ مشتقات بورس تهران صورت مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت. اگر شما بدون دانستن زمان معاملات برای ارسال سفارش اقدام کنید، بعید به نظر می‌رسد که به هدف خود برسید؛ بنابراین باید برای فعالیت در هر بازاری، علاوه بر کسب اطلاعات لازم فعالیت در آن بازار، ساعت معامله را نیز بدانید.

بازارهای مالی و بورس در سرتاسر دنیا در ساعات خاصی مورد معامله قرار می‌گیرند، به‌عنوان نمونه بازار بورس نیویورک از ساعت 09:30 الی 16:00، بازار بورس نزدک از ساعت 09:30 الی 16:00 در دسترس افراد بوده و قادر به انجام معاملات هستند. بازارهای مالی مختلفی در ایران فعالیت می‌کنند که می‌توان به بازار بورس و اوراق بهادار تهران، بازار آتی کالا، بازار بورس کالا، بازار اختیار معامله و … اشاره کرد. ساعات شروع معامله در هرکدام از این بازارها نیز متفاوت است. معامله گران و سهامدارانی که تمایل دارند در هرکدام از این بازارها به فعالیت بپردازند، لازم است تا ابتدا با سازوکار آن آشنا شده و در ساعات معامله سفارش‌های خود را ارسال کنند.

به ‌عنوان نمونه بازار اصلی بورس که بورس اوراق بهادار است روزانه غیر از ایام تعطیل از ساعت 8:30 صبح تا 12:30 ظهر قابل‌دسترس و معامله هستند. در نظر داشته باشید که بازه زمانی 8:30 الی 9:00 صبح، به‌عنوان پیش گشایش در نظر گرفته می‌شود به این شکل که شما قادر به ثبت سفارش خریدوفروش خود هستید اما انجام سفارش‌ها از ساعت 9:00 در نظر گرفته می‌شود. طبق آخرین شنیده‌ها ظاهراً قانونی مبنی بر تغییر زمان معاملات از جانب سازمان بورس در نظر گرفته خواهد شد به ‌این ‌ترتیب که معاملات سهام عادی و کوچک از ساعت 9:00 الی 11:00 خواهد بود و معاملات سهم‌های بزرگ و پرحجم از ساعت 11:00 الی 15 در نظر گرفته خواهد شد.

چگونه سرمایه‌گذاری در بورس را شروع کنیم؟

به‌منظور شروع فعالیت در بازار بورس، شما ابتدا باید از طریق یکی از کارگزاری‌های بورس مجاز در کشور ثبت‌نام کنید. در گام اول معمولاً از طریق ثبت‌نام اینترنتی اطلاعات خود را ثبت کرده و در گام دوم به‌ منظور احراز هویت باید به دفاتر پیشخوان مراجعه نمایید. زمانی که کد بورسی شما از جانب سازمان بورس صادر شد، شما قادر هستید که از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری مدنظر برای خریدوفروش سهم اقدام نمایید. در همین راستا شما می‌توانید برای کسب اطلاعات و مهارت‌های خود از کلاس‌های آموزش مؤسسات مختلف استفاده نمایید تا با تمامی ترفندهای معامله و انواع تحلیل‌های مربوط به آن آشنا شوید.

مقایسه بورس با بازارهای موازی

بازار سرمایه در ایران بسیار جذاب و یک موقعیت سرمایه‌گذاری خوب به شمار می‌آید. با توجه به قدیمی بودن بازار مالی کشور و تبلیغات گسترده طی دهه‌ها، ذهنیت همه افراد جامعه با ابزارهای سپرده‌گذاری بانکی آشنا است، اما سرمایه‌گذاری در بورس بسیار ناشناخته‌ و حتی به دلیل عدم شناخت کافی، نداشتن علم نسبت به آن، فراهم نساختن بسترهای فرهنگی، سرمایه‌گذاری در بورس به امری ترسناک تبدیل‌شده است. در صورتی‌ که در بسیاری از کشورهای در حال‌ توسعه این بازار از قدیم مورد استقبال قرار گرفته و مردم مشغول به معاملات و خریدوفروش سهام بوده‌اند.

طبق آخرین اطلاعاتی که جستجو کنید تمام آمارها و ارقام حاکی از این هستند که بازدهی بازار بورس در ایران بیشتر از سایر بازارها و گزینه‌های رایج سرمایه‌گذاری بوده است؛ اما در نظر داشته باشید که این بازار یک تفاوت اساسی با سایر گزینه‌ها مثل بانک و مسکن دارد و این تفاوت در میزان بازدهی آن بر اساس نحوه عملکرد شخص سرمایه‌گذار نسبت به شناخت و علم او دارد. آنچه اندازه بازدهی شما در بازار بورس را مشخص می‌کند میزان توانایی، اطلاعات و تجربه مالی شما است. به ‌این ‌ترتیب این نکته را نباید فراموش کرد که با وجود بازدهی مناسب بورس، افراد بسیاری نیز وجود داشتند که ضررهای بسیار سنگینی را در این بازار متحمل شدند. اگر بدون آگاهی و اطلاعات وارد این بازار شوید نباید به ‌غیر از برخی سودهای تصادفی انتظار بیشتری از این بازار داشته باشید لذا می‌توان با تلاش اولیه و مداوم علم و فن خود را نسبت به این بازار سرمایه‌گذاری بیشتر کرده و در مراحل بعدی با جدیت و اعتمادبه‌نفس بیشتری وارد این بازار شوید.

سخن آخر

همان‌طور که در این مقاله به آن پرداخته شد، به تعریف بورس پرداختیم و سعی کردیم نگاهی به پیدایش بورس در جهان و ایران داشته باشیم. در ادامه به جزئیات آن در بازار بورس و آشنایی با بازار بورس پرداختیم و نسبت به بازارهای موازی مقایسه‌ای انجام دادیم. نکته بسیار مهم و اساسی به‌منظور شروع معاملات در بورس و تزریق سرمایه‌تان به این بازار این است که نباید در قالب یک شخص مبتدی و غیرحرفه‌ای و یا حتی بدون هیچ اطلاعاتی نسبت به بورس، عمل کنید. همان‌طور که از طریق کانال‌های خبری از جذابیت بورس به گوش شما می‌رسد در سوی دیگر آن به دنبال نداشتن علم کافی و یا شانسی عمل کردن شما ممکن است با ضررهای سنگین مواجه شوید.

ساعت معاملات بورس از ۲۷ مرداد ماه تغییر می ‌کند

سازمان بورس اوراق بهادار تهران از تغییر ساعت معاملات بورس از ۲۷ مرداد ماه خبر داد.

به گزارش خبرگزاری موج، سازمان بورس اوراق بهادار تهران در اطلاعیه ای از تغییر موقت زمان‌بندی جلسات معاملاتی صنایع در بورس تهران از تاریخ ۲۷ مردادماه خبر داد.

در این اطلاعیه آمده است:

با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مبنی بر پر تراکنش بودن معاملات شرکت‌های برخی صنایع، به استناد مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرائی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و در راستای بهبود کارکرد سامانه معاملاتی، زمان‌بندی جدید جلسات معاملاتی صنایع در بورس تهران بصورت موقت از مورخ ۲۷/۰۵/۱۳۹۹ تغییر می‌کند.

در جلسه معاملاتی اول زمان پیش گشایش از ساعت ۳۰: ۸ الی ۴۵: ۸ و زمان انجام معاملات از ساعت ۴۵: ۸ الی ۴۵: ۱۱ است.

در این جلسه معاملاتی کلیه صنایع، به غیر از صنعت فلزات اساسی، صنعت شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و صنعت فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی قابل معامله هستند.

در جلسه معاملاتی دوم زمان پیش گشایش از ساعت ۰۰: ۱۲ الی ۱۵: ۱۲ و زمان انجام معاملات از ساعت ۱۵: ۱۲ الی ۱۵: ۱۵ است.

در جلسه معاملاتی دوم صنایع فلزات اساسی، شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی قابل معامله هستند.

کلیه صندوق‌های قابل معامله (ETF) اوراق بهادار با درآمد ثابت و نیز معاملات تمامی نماد‌های آتی، سبد سهام در جلسه دوم معاملاتی قابل معامله خواهند بود.

بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار Stock exchange مکانی است که در آن سهام‌داران و بازرگان‌ها می‌توانند سهام، اوراق بهادار (securities)، اوراق قرضه (bond) یا سایر اوراق مالی و بهادار را معامله کنند. این مفهومی کلیدی در مدیریت مالی است.

کلمه بورس Bourse نیز مترادف فرانسوی همان استاک اکسچنج می‌باشد. منظور از اوراق بهادار یا securities اسنادی است. که مالکیت و یا تحویل وام را تایید می‌کنند و توسط صادر کننده آنها در اختیار خریدار گذاشته می‌شود. مدارک زیر اوراق بهادار محاسبه می‌شوند: سهام، اوراق قرضه، قراردادهای آتی، سندنامه‌ها. بهابازار یا بورس اوراق بهادار، بازار رسمی و سازمان‌یافتهٔ سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود.

تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در بورس اوراق بهادار، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه هرچند کوچک خود، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری نماید. سرمایه‌گذاران بورس، برای خرید و فروش سهام می‌بایست این کار را از طریق شرکت‌های کارگزاری بورس انجام دهند.

در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای یا مصرفی نسبت داده می‌شود که در یک محدوده جغرافیایی قرار گرفته‌اند. همچنین تعداد زیادی از عناصر عمده‌فروشی و خرده‌فروشی آن کالای خاص را در خود جای داده‌اند. برای نمونه می‌توان به بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و … اشاره کرد. در واقع بازار بورس اوراق بهادار مرجع و بازاری رسمی و مطمئن است که به جذب سرمایه افراد و بخش‌های خصوصی می‌پردازد تا از این راه بتواند منابع مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت را تامین کند.

تعریف اوراق بهادار

اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی قابل‌ ارائه برای مالک آن باشد. به بیان دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌ و‌‌ انتقال به شمار می‌رود. این اوراق از هر نوعی که باشند مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و حتی صکوک، ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارند. شرکت یا نهادی که اوراق بهادار را صادر می‌کند، به‌ عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام» و «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شوند.

بورس اوراق بهادار ایران

در این میان بورس اوراق بهادار بازاری منصفانه، کارآ، متشکل، خودانتظام و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان است که ارزش افزوده را برای ذی‌نفعانش ایجاد می‌کند. اوراق بهادار در این بازار و توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون، ضوابط و مقرراتی خاص، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بازار بورس اوراق بهادار در قالب شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می‌گیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پس‌اندازها یا سرمایه‌های راکد است. بحث بورس و معاملات اوراق مالی یکی از مباحث مهم مدیریت مالی است که در این مقاله تشریح شده است.

تاریخچه بورس اوراق بهادار

تاریخچه بورس دنیا در این بخش ارائه شده و تاریخچه بورس اوراق بهادار ایران نیز به صورت مجزا بحث شده است. در قرن پانزدهم میلادی , بازرگانان و صرافان بلژیکی در شهر بورژ در مقابل خانه مردی به نام “فن در بورزه”(واندر بورس) جمع می‌شدند و به داد و ستد می‌پرداختند. بدین ترتیب نام فعالیتی که بعدها یعنی در سال ۱۴۶۰ بازار متشکلی را شامل گشت از اسم آن مرد بلژیکی گرفته شد.

اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام «کمپانی هند شرقی هلند» پدیدار شد. به همین نحو، شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد. شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» از سلسله عواملی برای نیل به موفقیت برخوردار بود: ۵۰ هزار نفر کارمند غیر نظامی با ارتش خصوصی مشتمل بر ۴۰ ناوجنگی، ۳۰ نفر ملوان و ۱۰ هزار خدمه و البته گردش فزاینده سود. این شرکت با وجود بازاری برای سهام و اوراق قرضه خود، احتمالاً قویترین اقتصاد در تاریخ جهان را داشته است. کلید موفقیت این شرکت درحقیقت حضور «عموم» در مالکیت آن بوده است.

تکامل تاریخچه بورس دنیا

با توجه به تشکیل بورس اوراق بهادار لندن قبل از قرن ۱۹، تا سال ۱۸۰۱ هیچگونه مقررات یا عضویت رسمی در بورس اوراق بهادار لندن مشاهده نشد. درحالی که بزرگترین گام‎های تغییر در تاریخ دنیا به وقوع می‎پیوست، هنوز تعدادی اعتقاد داشتند که خرید وفروش سهام امری غیر اخلاقی و شیطانی محسوب می‎شود.
هم زمان با انتشار فهرست ابزارهای مالی در قهوه‎خانه‌ای در لندن، کارگزاران سهام در زیر درختی مشتقات بورس تهران مشتقات بورس تهران در خیابان «وال استریت» نیویورک جهت دادوستد سهام، نشست ترتیب دادند. وال استریت، یک دیوار مستحکم در نیویورک بود که به هرعلتی توسط هلندیان بنا شده بود. در سال ۱۷۹۲، ۲۴ کارگزار سهام قراردادی را امضا نمودند که بعدها «هیأت سهام و بورس نیویورک»- شرکتی که بعدها به بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) تبدیل شد- جایگزین آن گردید.

قرار داد «باتن وود (Buttonwood)» نه تنها پیدایش بورس اوراق بهادر نیویورک را باعث گردید بلکه شاهد انکار ناپذیری مبنی بر توسعه ایالات متحده و تبدیل آن به یک ابرقدرت اقتصادی محسوب شد. جالب است که وال استریت در کنار دیگر سمبل ایالات متحده یعنی آسمان‎خراش‌ها، به عنوان نماد قدرت و پول این کشور به شمار می‎رود. امروزه نقش بورس‎های اوراق بهادار در اقتصاد جهان غیرقابل انکارند. شاید پژوهشگرین نیز هیچگاه تصور نمی‎کردند که کاری که شرکتی در ۴۰۰ سال پیش ابداع نمود، سراسر دنیا را دربرگیرد.

تعیین قیمت سهام در بورس

تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در بازار بورس اوراق بهادار، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه کوچک خود، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌گذاران بورس، برای خرید و فروش سهام باید این کار را از طریق شرکت‌های بورسی انجام دهند. افرادی که در بازار بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند، معمولا از دو راه کلی سود کسب می‌کنند:

از محل افزایش قیمت سهام خریداری‌ شده
مثلاً اگر سهام شرکت «الف» در زمان خرید ۲۰۰ تومان باشد و سرمایه‌گذار بتواند این سهم را به قیمتی بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله یا سرمایه‌گذاری، سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته می‌شود.

از محل سود خود شرکت
این روش کسب سود، متأثر از سیاست‌هایی است که مدیران شرکت‌های بورسی و فرابورسی برای تقسیم سود اتخاذ می‌کنند؛ یعنی درصدی از سود خالص سالانه را بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

ساعت انجام معامله در بازار بورس

معاملات سهام بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. البته روزهای تعطیل عمومی را شامل نمی‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه کاملاً مکانیزه معاملات بورس قابل انجام است. دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند. معاملات باید از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر «تالار حافظ» که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند.

سهامداران می‌توانند با مراجعه به آن‌ها از تسهیلات مستقر در این تالارها استفاده کنند. امکاناتی مانند سیستم‌های نمایشگر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی در این سازمانه وجود دارد. یادآوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار نیازمند حضور سهامداران در تالارها نیست و آنها می‌توانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند. ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ است.

مشتقات بورس تهران

مشتقات ارز کجا معامله می‌شود؟

توقف بازار آتی ارز در ایستگاه بورس

عصر اعتبار- در حالی به زمان اجرای ارز تک نرخی و پس از آن راه‌اندازی بازار مشتقات ارزی نزدیک می‌شویم که حال ابهام تازه‌ای درباره اینکه معاملات ارزی در بورس کالا یا بورس تهران باشد، پدیدار شده است.

توقف بازار آتی ارز در ایستگاه بورس

به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از مهر، ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی بارها از اجرای برنامه دولت برای یکسان سازی نرخ ارز 6 ماه پس از رفع تحریم‌ها یاد کرده و براساس همین وعده نیز مسئولان بازار سرمایه از تدارک و برنامه ریزی برای راه اندازی معاملات آتی ارز در بورس یا راه اندازی بازار مشتقات ارزی خبر می دهند.

این وعده ها سرانجام پس از چند سال رایزنی بورسی ها برای آمدن معاملات ارزی در بازار سرمایه برای رونق بیشتر بورس و در عین حال تعادل بخشی به نرخ های بازار ارز داده می شود، این در حالی است که پیش از این بانک مرکزی مخالف سرسخت معاملات ارزی در بورس بود اما سرانجام بانک مرکزی و در راس آن ولی الله سیف موافقت خود را با راه اندازی بازار مشتقات ارزی در بورس اعلام کرده اند.

حال پس از این کشمکش‌های فراوان میان بورس و بانک مرکزی برای نهایی شدن وضعیت معاملات ارزی در بازار سرمایه و رسیدن به یک تصمیم نهایی، حال جدالی جدید بر سر اینکه معاملات ارزی (مشتقات ارزی) در بورس کالا باشد یا بورس تهران آغاز شده است.

گرچه اولین اخبار برای راه اندازی بورس آتی ارز حاکی از این بود که تاسیس آن در بورس کالا خواهد بود اما حال اخباری مبنی بر اینکه امکان معاملات آتی ارز در بورس تهران هم وجود دارد، شنیده می شود. ناگفته نماند که بورس تهران از حدود بیش از دو سال پیش پیشنهادی در راستای راه‌اندازی معاملات ارز به شورای عالی بورس ارائه کرده بود که البته آن زمان با راه اندازی بورس ارز موافقت نشد.

محمدرضا پورابراهیمی عضو شورای عالی بورس برای اولین بار از راه اندازی بورس ارز و تصویب آن در جلسه شورای عالی بورس و اینکه کار خود را با معاملات آتی در بورس کالای ایران آغاز خواهد کرد، خبر داده و گفته بود: با توجه به تجربه و پتانسیل بالای بورس کالا به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، معاملات آتی ارز در این بورس راه اندازی خواهد شد.

آغاز رایزنی‌های ایجاد بازار آتی ارز از کجا بود؟

اما حال حسن قالیباف اصل مدیرعامل بورس تهران درباره اینکه بازار آتی ارز در بورس تهران راه اندازی می شود یا در بورس کالا می گوید: به خاطر دارم معاملات واریز نامه ها و گواهینامه های ارزی در دوره ای از طریق بورس انجام می شد.

وی تصریح کرده است: کلیات راه اندازی بازار آتی ارز در نهایت امسال در شورای عالی بورس مطرح و تصویب شد؛ منتهی بر سر اینکه در کدام بازار راه اندازی شود، هنوز بحثی نشده است اما اعتقاد دارم این ابزار می‌تواند در بورس تهران و در راستای پوشش ریسک سرمایه گذاران خرد مورد استفاده قرار گیرد.

قالیباف اصل افزود: اعتقاد دارم بازار آتی ارز نمی تواند در ساختار معاملاتی جداگانه سامان یابد و باید برای سرمایه‌گذاری که اوراق بهادار و سهام معامله می‌کند و می خواهد یک استراتژی سرمایه‌گذاری مشخصی برای خود در سبد پرتفوی بچیند با پلتفرم یکسان همراه باشد.

این در حالی است که حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران از راه اندازی سامانه مجازی انجام معاملات مشتقه ارز برای آموزش داخلی خبر داده و گفته است: این کار برای این است که اگر در روند معاملات مشکلی وجود دارد، شناسایی شده و برطرف شود. در صورت ابلاغ شدن زمان راه اندازی، بورس کالا در یک هفته آماده راه اندازی این بازار است.

از راه اندازی سامانه تا طراحی روبات در بورس کالا

وی از طراحی یک روبات به عنوان یک مشتقات بورس تهران شخصیت مجازی در موقعیت های خرید و فروش خبرداده و می گوید: این امکان را در گام بعدی می توانیم در اختیار فعالان اقتصادی قرار دهیم تا بتوانند پیش از راه اندازی رسمی این بازار، با روش خرید و فروش در آن آشنا شوند.

مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: اکنون بخش عمده ای از ارز در قالب ارز آزاد در بازار مورد معامله قرار می گیرد که عرضه کننده این ارز نیز بانک مرکزی است. کانون صرافان نیز اعلام کرد که این بازاری در حال حاضر وجود دارد اما قرار است «مدیریت ریسک و استاندارد شدن این ابزارها» اضافه شوند.

وی گفت: سازوکار کنونی بورس کالا برای راه اندازی بازار مشتقه ارز به مذاق فعالان این بازار خوش آمده است و به نظر می رسد می توان توقعات آنها را برآورده کرد و این بازار را شکل داد. هدف اصلی بعد از شکل گیری این بازار، پوشش نوسانات ریسک بازار، پوشش ریسک فروش ارز شرکت های تولیدی و پوشش ارز واردکنندگان و صادرکنندگان است.

سلطانی نژاد با بیان اینکه از مهلت تعیین شده نیز زمان زیادی می گذرد، افزود: به هر حال در صورت ابلاغ شدن این موضوع، بورس کالا در یک هفته آماده راه اندازی این بازار است.

در عین حال محمد فطانت به تازگی اعلام کرده است که جمع بندی های کارشناسی در سازمان بورس این است که راه اندازی این بازار پس از یکسان سازی صورت گیرد گرچه از لحاظ نرم افزاری، سخت افزاری و دستورالعمل ها آمده ایم.

رئیس سازمان بورس با بیان اینکه با فرض عدم اجرای یکسان سازی نرخ ارز، بازار مشتقات ارزی قابلیت اجرا دارد اما دارای پیچیدگی هایی است که ممکن است در برخی موارد به نقض غرض منجر شود افزود: بانک مرکزی اجرای یکسان سازی نرخ ارز را متعهد شده و ما هم زمینه های ایجاد بازار مشتقات ارزی را فراهم کرده ایم.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مباحث کمیته فرعی شورای عالی بورس الزامات راه اندازی بازار مشتقات ارزی است، این در حالی است که ما با جدیت در حال کار و بررسی بر روی این موضوع هستیم و با تک نرخی شدن ارز راه اندازی بازار مشتقات ارزی امکان پذیر خواهد شد.

فعالان بازار ارز و بورس در انتظار تصمیمات نهایی

به هر حال با نزدیک شدن به اجرای وعده سیف یعنی تک نرخی کردن ارز و همچنین با رفع تحریم‌ها، تحقق وعده مسئولان بورس برای راه‌اندازی بازار ارز در بورس رنگ و شکل جدیدی به خود خواهد گرفت، این در حالی است که فعالان بازار ارز و بورس در انتظار تصمیمات جدید و نهایی برای مشخص شدن زمان، نحوه و مکان راه اندازی بورس ارز یا بازار مشتقات ارزی هستند.

کارشناسان بازار ارز هم بر این موضوع که در بحث بازار مشتقه ارز، موضوع مارجین و وجه تضمین از اهمیت بالایی برخوردار است، تاکید می‌کنند و می گویند که باید مراقب بود پلتفرم بازار آتی ارز جدای از دیگر بازارها نشود، یعنی هر جا فرآیند تسویه و اتاق پایاپای پس از معاملات سرمایه‌گذار در هر بازاری انجام شود معاملات بازار مشتقه ارزی نیز در همان بازار باشد.

براساس تبصره ماده 20 لایحه خروج از رکود، تشکیل بازاری برای پوشش نوسانات نرخ ارز تاکید و مهلتی نیز برای آن در نظر گرفته شده است.

بورس اوراق بهادار

تعریف اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار ایران

در این میان بورس اوراق بهادار بازاری منصفانه، کارآ، متشکل، خودانتظام و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان است که ارزش افزوده را برای ذی‌نفعانش ایجاد می‌کند. اوراق بهادار در این بازار و توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون، ضوابط و مقرراتی خاص، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بازار بورس اوراق بهادار در قالب شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می‌گیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پس‌اندازها یا سرمایه‌های راکد است. بحث بورس و معاملات مشتقات بورس تهران اوراق مالی یکی از مباحث مهم مدیریت مالی است که در این مقاله تشریح شده است.

تاریخچه بورس اوراق بهادار

تکامل تاریخچه بورس دنیا

با توجه به تشکیل بورس اوراق بهادار لندن قبل از قرن ۱۹، تا سال ۱۸۰۱ هیچگونه مقررات یا عضویت رسمی در بورس اوراق بهادار لندن مشاهده نشد. درحالی که بزرگترین گام‎های تغییر در تاریخ دنیا به وقوع می‎پیوست، هنوز تعدادی اعتقاد داشتند که خرید وفروش سهام امری غیر اخلاقی و شیطانی محسوب می‎شود.
هم زمان با انتشار فهرست ابزارهای مالی در قهوه‎خانه‌ای در لندن، کارگزاران سهام در زیر درختی در خیابان «وال استریت» نیویورک جهت دادوستد سهام، نشست ترتیب دادند. وال استریت، یک دیوار مستحکم در نیویورک بود که به هرعلتی توسط هلندیان بنا شده بود. در سال ۱۷۹۲، ۲۴ کارگزار سهام قراردادی را امضا نمودند که بعدها «هیأت سهام و بورس نیویورک»- شرکتی که بعدها به بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) تبدیل شد- جایگزین آن گردید.

تعیین قیمت سهام در بورس

ساعت انجام معامله در بازار بورس

سهامداران می‌توانند با مراجعه به آن‌ها از تسهیلات مستقر در این تالارها استفاده کنند. امکاناتی مانند سیستم‌های نمایشگر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی مشتقات بورس تهران در این سازمانه وجود دارد. یادآوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار نیازمند حضور سهامداران در تالارها نیست و آنها می‌توانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند. ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ است.

مشتقات بورس تهران

بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس و انواع آن

نگاهی بر بورس و تاریخچه آن در جهان و ایران