نحوه مدیریت ریسک

چگونه بیانیه ریسک خوبی بنویسیم؟

با توجه به جدید بودن مفهوم ریسک در ایران و الزام آن در استاندارد ISO 9001 ویرایش ۲۰۱۵ که بسیاری از شرکتها را ملزم کرده است ریسک‌های خود را شناسایی و مدیریت کنند و با توجه به نیاز مبرم متخصصین و کارشناسان در این زمینه، همکاران ما در سامان سیستم سپاهان سعی می کنند با توجه به تجارب خود در این زمینه، محتوی و راهنمای لازم در این زمینه را تدوین و در اختیار علاقمندان قرار دهند.

تاکنون سه محصول در این زمینه تهیه و منتشر شده است که مورد استقبال متخصصین عزیز قرار گرفته است:

که در سایت منیجر اسلاید قابل تهیه است.

در این نوشته می‌خواهم نحوه نوشتن ریسک را برای شما شرح دهم. امیدوارم برای شما مفید باشد.

یک بخش اساسی ازشغل حرفه‌ای ارزیابی سیستم‌های اطلاعاتی، شناسایی و تحلیل ریسک است. و برای اینکه ریسک های شناسایی شده قابل مدیریت باشند نیاز است عناصر تشکیل دهنده ریسک، شفاف و کوتاه باشند. بنابراین بسیار مهم است که متخصصین ارزیابی و کنترل سیستم‌های اطلاعاتی، بدانند چگونه یک بیانیه (یا جمله) ریسکِ خوب، نوشته می‌شود تا اثرگذار و هماهنگ با بهترین الگوها باشد.

یک نشانه کیفیت بالای بیانیه ریسک اینست که بتواند به سه پرسش زیر پاسخ دهد:

چه چیزی ممکن است رخ دهد؟

چرا ممکن است رخ دهد؟

چرا باید مراقب آن باشیم؟

خلاصه‌کردن شناسایی و تحلیل ریسک در یک جمله، یک علم نیست و فرمول مشخصی برای آن وجود ندارد؛ با این وجود، راهنمایی در “استاندارد ISO 31000:2009 مدیریت ریسک- اصول و راهنما” وجود دارد که می‌تواند به ما در نوشتن دقیق و کلمه به کلمه آن کمک کند.

نکته کلیدی در نوشتن یک بیانیه خوبِ ریسک، فهمیدن اجزاء تشکیل‌دهنده ریسک و روابط میان آنهاست. فهمیدن واژه‌گان و اصطلاحات مرتبط با ریسک و تعاریف آنها همانقدر مهم است که شناخت کسب‌وکار و اهداف آن. و این دو قسمت با همدیگر می‌توانند ریسکی اثرگذار و با کیفیت تولید کنند.

معرفی ۷ کتاب درباره مدیریت ریسک

میانه شما با ریسک کردن چطور است؟ دوست دارید همه چیز طبق برنامه‌ریزی‌هایتان پیش برود یا اهل ریسک کردن هستید؟ در فرهنگ لغات شما، ریسک کردن مترادف با خطر کردن است یا ماجراجویی؟ بهرحال چه اهل ریسک کردن باشید و چه نه، لازم است تا مدیریت ریسک را فرابگیریم. به دو دلیل. اگر اهل ریسک کردن هستید، حتما این کار را برای رسیدن به نتیجه بهتر انجام می‌دهید و با دانستن ظرایف و ریزه‌کاری‌ها می‌توانید نتیجه مطلوب را بگیرید. اگر هم اهل ریسک کردن نیستید و ناخواسته در چنین موقعیتی گرفتار نحوه مدیریت ریسک شده‌اید، داشتن این قابلیت به شما کمک می‌کند تا بهترین نتیجه را کسب کنید. در این یادداشت چند کتاب را معرفی می‌کنیم که به شما درباره مدیریت ریسک، مطالب جالبی می‌گویند. اما پیش از اینکه سراغ معرفی کتاب ّا برویم، بهتر است مدیریت ریسک را تعریف کنیم.
مدیریت ریسک به معنی کاربرد سیستماتیک سیاست‌های مدیریتی، رویه‌ها و فرایندهای مربوط به فعالیت‌های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک می‌باشد. مدیریت ریسک عبارت از فرایند مستندسازی تصمیم‌های نهایی و شناسایی و به‌کارگیری معیارهایی برای تنظیم سطح ریسک در حد قابل قبول است (منبع: ویکی‌پدیا).

مدیریت ریسک

مدیریت ریسک

نویسنده: اندرو هلمز

مترجم: سمیرا صادق‌ابدلی

انتشارات دنیای اقتصاد

اولین کتابی که در این یادداشت معرفی می‌کنیم، کتاب مدیریت ریسک است؛ این کتاب بعد از اینکه درباره اهمیت ریسک کردن توضیح می‌ دهد، به ریسک در سازمان می‌پردازد. چرا که نتیجه ریسک کردن در یک فضای شخصی یا خانوادگی، نهایتا متوجه اعضای همان خانواده می‌شود اما در یک سازمان می‌تواند نتایج بزرگ‌تری به همراه داشته باشد و تمام افراد و حتی اهداف کسب و کار را تحت تاثیر قرار دهد. البته نباید فراموش کرد که ریسک کردن، تضمینی برای حیات و بقای کسب و کار است، اما تسلط داشتن بر آن و مدیریت آن، از هرچیزی مهم‌تر است.

اندور هلمز در کتاب مدیریت ریسک به شما کمک می‌کند تا جایگاه ریسک در یک کسب و کار را بشناسید و با تسلط بر آن به اهداف و خواسته‌هایتان برسید.

مدیریت ریسک به زبان ساده

مدیریت ریسک به زبان ساده

نویسنده: توماس برگر

مترجم: شهرام امین‌ترابی

انتشارات دنیای اقتصاد

مدیریت ریسک به زبان ساده، کتابی است که مدیریت ریسک را در بستر تمام فعالیت‌های یک سازمان بررسی می‌کند. اغلب مدیریت ریسک را جدا از بقیه کارهای شرکت می‌بینند ولی اهمیت این موضوع در این است که مدیریت ریسک می‌تواند نقشی مهم در جهت‌دهی نرخ‌گذاری‌ها و هدایت هزینه‌های مخارج سرمایه در شرکت‌های سودمحور ایفا ‌کند. از همین رو، بررسی آن به صورت منفرد، کاری است که اگر نگوییم اشتباه، حداقل نتیجه مطلوب را به ما نمی‌دهد.

قوی سیاه

قوی سیاه

نویسنده: نسیم نیکولاس طالب

شاید اگر اولین‌بار باشد که نام کتاب قوی سیاه، نوشته نسیم نیکولاس طالب را می‌شنوید، ذهنتان برود به سمت داستانی عاشقانه یا اجتماعی. اما این کتاب، در حقیقت، نقطه عطفی در تفکر مدرن در دنیا است. قوی سیاه، واقعا وجود دارد و این کتاب هم البته با یک داستان آغاز می‌شود. مشاهده اولین قوی سیاه در استرالیا که باوری قدیمی را، مبنی بر اینکه تمام قوها سفید هستند، در هم شکسته است.

درست در همان لحظه‌ای که قوی سیاه را ببینیم و یا مدل تفکر بر مبنای کتاب قوی سیاه را بیاموزیم، می‌توانیم از آن نقطه یا محدوده امن تفکرات خودمان خارج شویم و از رویدادهای غیرقابل پیشبینی که در زندگی برایمان رخ می‌دهد، نهایت استفاده را ببریم. این کتاب را نسیم نیکولاس طالب نوشته و از او کتاب معروف و مشهور پوست در بازی را هم بارها در وبلاگ طاقچه معرفی کردیم.

زندگی به روش 80/20

زندگی به روش 80/20

نویسنده: ریچارد کخ

مترجم: مریم تقدیسی

قانون ۸۰ ۲۰ کتابی است که به شما می‌آموزد چگونه از اتلاف انرژی جلوگیری کند. آن هم با یک قانون جذاب: با استفاده از بیست درصد انرژیتان به هشتاد درصد نتیجه برسید. در حقیقت در هر سیستمی هشتاد درصد موفقیت، نتیجه بیست درصد تلاش است. این کتاب این اصل را بیان می‌کند: کلید دستیابی به سازماندهی سازنده‌تر و بهتر، ‌‌تمرکز برگسترش ۲۰ درصد پربازده به جای تلاش بر روی ۸۰ درصد بی‌حاصل است. اما چرا این کتاب باید در دسته بندی کتاب‌های مدیریت ریسک قرار بگیرد؟ می‌توان دو دلیل را برای اینکار در نظر داشت.

اول از همه این کتاب باور جدیدی را بیان می‌کند که احتمالا تفکرات قبلیتان را زیر سوال می‌برد و به همین دلیل خودش می‌تواند یک نوع ریسک کردن به حساب بیاید و دلیل مهم‌تر این است که بخش سخت کار را بر عهده گرفته است. ریچارد کخ در این کتاب به ما کمک می‌کند دریابیم که بیست درصد پر بازده کدام است؟

چک لیست؛ چطور کارها را درست انجام دهیم؟

چک لیست؛ چطور کارها را درست انجام دهیم؟

نویسنده: آتول گوانده

مترجم: مریم شبیری

بسیاری از افراد اهل ریسک کردن نیستند. اگر شما هم جز این دسته هستید، این کتاب برای شما است: چک لیست. چک لیست، لیستی نیست که فقط برای پیکنیک و سفر به کار بیاید. چک لیست قرار است روشی برای زندگی کردن باشد. روشی که به شما کمک کند تا از وقوع مسائل ناخواسته و غیر مترقبه جلوگیری کنید. آتول گاواند در کتاب چک لیست بیان می‌کند که مشکلات مردم ساده است و با کمک راه‌حل‌های ساده‌ای مانند چک لیست می‌توان از بروز اشتباهات جلوگیری کرد.

تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری

نویسنده: انتشارات مدرسه بازرگانی هاروارد هاروارد

مترجم: حسن هوشنگی

انتشارات عارف کامل

تصمیم ‌گیری آنقدر مهم است که می‌تواند یک رشته کامل درسی را به خود اختصاص دهد. کتاب تصمیم‌ گیری هم یک کتاب کامل است که ده مدل از بهترین مدل‌های تصمیم‌ گیریرا معرفی و بیان می‌کند. مدل‌های معروفی مانند ماتریس آیزنهاور که برای مدیریت زمان به کار می‌آید و مدل‌های ناشناخته‌ای مانند پنیر سوئیسی که به شما کمک می‌کند بهترین روش تصمیم‌ گیری را انتخاب کنید. در حقیقت کتاب تصمیم ‌گیری به شما کمک می‌کند تا مدل‌های مختلف را بشناسید و روشی را انتخاب کنید که برای شما بهترین و کارآمد‌ترین روش است.

فرآیند تصمیم‌گیری در مدیریت

فرآیند تصمیم‌گیری در مدیریت

نویسنده: استفن پی. فیتزجرالد

مترجم: مهرداد ملایی

انتشارات دنیای اقتصاد

تصمیم ‌گیری همیشه می‌تواند یک ریسک بزرگ باشد. این موضوع به خصوص زمانی که قرار است در یک شرکت تصمیم ‌گیری کنید و سود و زیان شرکت، و همچنین مشکلاتی که ممکن است برای افراد در سازمان رخ بدهد، یا حتی زمینه‌های پیشرفتشان، همه و همه به تصمیمی برمی‌گردد که شما قرار است بگیرید. حالا چه باید کرد؟

کتاب فرایند تصمیم ‌گیری در مدیریت به شما کمک می‌کند تا تمام ظرافت‌های تصمیم ‌گیری را در نظر بگیرید. در حقیقت این کتاب تمام جنبه‌های یک تصمیم‌ گیری را در نظر می‌گیرد و نهایت هم ده گام مهم برای تقویت کارآمدی تصمیم‌ گیری‌های تجاری را معرفی می‌کند.

زندگی برای تمام ما، پر از لحظاتی است که برای آن برنامه‌ریزی نکرده‌ایم. موقعیت‌هایی که ناگهان در آن گرفتار می‌شویم و باید به سرعت و با یک تصمیم ‌گیری درست آن را به نفع خودمان تغییر دهیم. این کتاب ها با آموزش مدل‌های مختلف تفکر به شما کمک می‌کنند تا ذهنتان را درباره رویارویی با چنین موقعیت‌هایی و مدیریت ریسک در تصمیم‌هایتان آماده کنید.

علاوه بر کتاب‌هایی که در این یادداشت معرفی کردیم، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «چرا باید تئوری انتخاب را بخوانیم؟» را هم بخوانید.

مدیریت ریسک ابعاد مدیریت ریسک: تعریف و کاربرد آن در سازمان های مالی

با توجه به سیستم اقتصادی و تغییرات مداوم در عوامل محیطی‘ موضوع مدیریت ریسک در نحوه اداره سازمان های مالی و خدماتی از اهمیت ویژه ای بر خوردار شده است. در دهه 1980 و 1990 مدیریت ریسک مورد توجه مقامات ارشد و اجرایی شرکت ها قرار گرفته . مدیریت ریسک می تواند همانند هر متغییر دیگری بر سود شرکت اثر بگذارد . شرکت هایی که بتوانند مسایل مربوط به ریسک را به خوبی اداره نمایند می توانند بر عوامل محیطی تسلط یابند. مدیریت برای افزایش ارزش شرکت می کوشد تا مجموع ارزش فعلی خالص جریان های نقدی آینده را به حداکثر برساند. تصمیمات مدیران شرکت ها بر افزایش یا کاهش ارزش شرکت ها اثر تعیین کننده ای دارد. از این نظر‘ تصمیمات مدیران باید به گونه ای باشد تا ارزش شرکت به بالاترین حد ممکن خود برسد.
در نحوه مدینحوه مدیریت ریسک ریت ریسک این مقاله ریسک بازار سرمایه و ریسک بازار محصول در سازمان های مالی که بیشترین تأثیر را بر ارزش شرکت ها دارد به طور مشروح مورد بررسی قرار گرفته است

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.10248153.1378.4.13.7.5

عنوان مقاله [English]

This article is Farsi translation of an article: Risk Dimensions, Risk Management and It's Application in Financial Institutions
"which was written by George Parker. This article introduces many aspects of risk management and the ways to manage and
control the interest rate risk, exchange rate risk and '" etc.

6 مرحله مدیریت ریسک چیست؟

یکی از الزاماتی که در استاندراد ایزو 9001 و استانداردهایی دیگری که بعد از 9001 در سال 2015 بروز شدند، مدیریت ریسک فرآیندها است. سازمان جهانی استاندارد ایزو از سال 2015 به بعد در استانداردهایی که ارائه کرد، اقدام پیشگیرانه را حذف کرد و موضوع همه جانبه تری با عنوان مدیریت ریسک را به استانداردها اضافه کرد تا علاوه بر اقدام پیشگیرانه مسائل دیگری هم در سازمان ها دیده شود.

تا قبل از این موضوع سازمان ها اقدام های اندکی را به عنوان اقدام پیشگیرانه تعریف می کردند، اما اکنون در ورژن جدید این استانداردها باید ریسک تمام فرآیندها را شناسایی کنند و این عملاً یک اقدام پیشگیرانه برای تمام اتفاق هایی است که ممکن است برای هر فرآیند رخ بدهد و این می تواند برای یک سازمان عالی باشد، چرا که خود را برای هر اتفاقی از قبل آماده کرده است.

در این مطلب تصمیم داریم درخصوص گام ها اجرایی مدیریت ریسک صحبت کنیم:

گام اول: تعریف هدف

اولین گام مدیریت ریسک را تعیین هدف می دانند، یعنی اینکه سازمانی که قصد اجرای مدیریت ریسک را دارد، باید تصمیم بگیرید و هدف گذاری کند که ریسک کدام بخش و کدام فرآیند سازمان را می خواهد شناسایی کند. برخی شرکت ها ریسک را برای حفظ بقا اندازه گیری می کنند و برخی برای موضوع درآمد و یا مشتری مداری.

اما الزام استاندارد ایزو 9001:2015 این است که مدیریت ریسک برای تمام فرآیندهای سازمان بایستی شناسایی و اندازه گیری شود. پس با توجه به این موضوع باید فرآیندهای سازمان بصورت کامل و دقیق شناسایی و لیست شود.

گام دوم: شناسایی ریسک ها

پس از اینکه فرآیندها مشخص شد، باید ریسک های هر فرآیند هم شناسایی شود. در این مرحله می توان با برگزاری جلسات طوفان فکری و همفکری گروهی ریسک های هر فرآیند را شناسایی کرد. در شناسایی ریسک ها باید به دنبال این باشیم که اگر فلان اتفاق افتاد، آنگاه چه پیامدهایی برای ما بوجود می آید. (توصیه می شود از دو کلمه اگر . آنگاه استفاده شود تا ریسک ها بهتر شناخته شوند.) به عنوان مثال اگر در تولید مشکلی بوجود بیاید، پیامد آن تحویل با تاخیر محصول برای مشتری است و پیامد نهایی نارضایتی مشتری و احتمالاً پرداخت جریمه تاخیر است.

برای تمام فرآیند بایستی همه ریسک ها و پیامدهای آن ها را محاسبه کنیم.

این نکته را هم باید مد نظر قرار داد که فرآیند شناسایی ریسک یک اقدام یک روزه نیست، بلکه با توجه به ماهیت فرآیندها و چرخه عمر یک پروژه، ممکن است ریسک های جدید بوجود بیاید یا ریسک هایی که قبلاً شناسایی نشده بود، شناسایی شود. لذا لازم است فرایند شناسایی ریسک همواره فعال باشد.

گام سوم: ارزیابی ریسک ها

پس از شناسایی ریسک ها ما با تعداد زیادی از ریسک ها روبرو هستیم و مسلماً برنامه ریزی و کنترل همه این ریسک ها نمی تواند بصورت یکجا انجام شود، لذا باید این ریسک ها اولویت بندی شوند. سازمان ها باید با استفاده از روش های مختلف مانند روش FMEA ریسک ها را ارزیابی کرده و آن ها را اولویت دهی کنند.

به عنوان مثال می توان به هر ریسک یک عدد شدت ریسک و یک عدد احتمال وقوع ریسک اختصاص داد و با ضرب این دو عدد، میزان عددی هر ریسک را شناسایی کرد و با همین روش ریسک ها را اولویت بندی نمود. (این موضوع در دوره مجازی ایزو 9001 بصورت کامل و به همراه مثال توضیح داده شده است.)

گام چهارم: مدیریت و کنترل ریسک ها

بعد از اولویت بندی ریسک ها و شناسایی مهم ترین ریسک ها و آن هایی که نیاز به اقدام فوری دارند، باید برنامه کنترل و مدیریت ریسک را تهیه کرد. اینکه با هر ریسک چگونه باید رفتار کرد.

معمولاً روش های زیر را برای کنترل و مدیریت ریسک توصیه می کنند:

حذف ریسک:

در این روش از سازمان ها خواسته می شود که ریسک خود را حذف نحوه مدیریت ریسک کنند. به عنوان مثال وقتی در فرآیند تولید خطری وجود دارد که می تواند به پرسنل من آسیب بزند، اگر بتوانم با بازمهندسی دستگاه، بگونه آن را بروز کنم که میزان بروز خطر صفر شود، توانسته ام ریسک را حذف کنم.

یا سازمانی که می خواهد وارد یک قرارداد پر ریسک شود و پس از بررسی متوجه می شود که کوچکترین اشتباه در این پروژه ریسک سنگینی دارد و در مقابل پروژه عواید مالی قابل توجهی هم ندارد، تصمیم می گیرد اصلاً وارد این پروژه و وارد این ریسک نشود. در این مواقع اصطلاحاً گفته می شود از ریسک اجتناب شده است.

کنترل ریسک یا کاهش احتمال وقوع:

اگر بتوانم اقدامی تعریف کنم که احتمال وقوع ریسک کم شود و یا پیامدهای بروز ریسک پایین بیاید توانسته ام ریسک ها کنترل کنم. به عنوان مثال در مذاکره با مشتری سعی می کنم جریمه تاخیر ارسال محصول را به عدد ناچیزی کاهش دهم یا برای دستگاهی که احتمال برق گرفتگی برای پرسنل سازمان با برق ولتاژ بالا را دارد، اقدامی تعریف می کنم که ولتاژ برق ناحیه خطر کم شود تا در صورت بروز خطر، پرسنل آسیبی نبینند.

به اشتراک گذاری ریسک:

وقتی سازمانی از بیمه آتش سوزی یا بیمه بار استفاده می کند، عملاً ریسک خودش را با شرکت بیمه ای به اشتراک گذاشته است و در صورت بروز اتفاق، شرکت بیمه می تواند پاسخ گو و کمک کننده شرکت باشد.

در دوره مجازی ایزو 9001:2015 این مباحث بصورت کاملتر توضیح داده شده است.(توضیحات دوره را مشاهده نمایید.)

گام پنجم: اجرای فعالیت های تعریف شده

پس از شناسایی ریسک ها، ارزیابی آن ها و تدوین برنامه هایی برای کنترل و مدیریت ریسک، سازمان باید به سراغ اجرای فعالیت ها برود تا بتواند ریسک ها را مدیریت کند. شاید بتوان گفت قسمت مهم مدیریت ریسک اینجاست، چرا که تا زمانی که فعالیت ها انجام نشوند، عملاً هیچ کاری صورت نگرفته است.

گام ششم: ارزیابی

لازم است مدیران و کارشناسان شرکت پس از نحوه مدیریت ریسک اجرا فعالیت ها، ارزیابی مجددی داشته باشند تا علاوه بر کنترل روش ها و کارآمدی آن ها، مطمئن شوند که عدد ریسک (در مثال این مطلب، حاصلضرب عدد شدت و عدد وقوع) پایین آمده باشد.

نتیجه گیری:

فرآیند مدیریت ریسک قرار است به سازمان ها کمک کند تا سازمان ها از قبل برای هر حادثه و اتفاقی آماده باشند و با اقدام های کنترلی از بروز هر اتفاقی جلوگیری نمایند. زمانی که اتفاق و رخدادی برای سازمان ها پیش می آید که سازمان آمادگی کافی ندارد، معمولاً تنش ها و استرس های فراوانی به مدیران و کارکنان سازمان وارد می شود. پس با مدیریت ریسک می توان در وهله اول از بروز رخدادها جلوگیری کنیم و در وهله دوم در صورتی که اتفاقی رخ داد، سازمان آمادگی کامل دارد.

مطلب فوق برگرفته از کتاب مدیر نوشته دکتر آقایی است.

مدیریت ریسک در پروژه های ساخت و ساز

انواع مختلف ریسک در پروژه های ساختمانی عبارت اند از: ریسک های مالی، ریسک های زیست محیطی، ریسک های اجتماعی -اقتصادی و ریسک های مرتبط با ساخت و ساز. همه ی این موارد در مبحث “مدیریت ریسک ” موردمطالعه قرار می گیرند.

تغییرات بسیار زیاد عوامل محیطی در صنعت ساخت و ساز بر کسی پوشیده نیست. این مسئله به سادگی تحت تأثیر عوامل خارجی (تکنیکی، طراحی، منطقی، فیزیکی، عملکردی، زیست محیطی، اجتماعی-سیاسی و عملیات اورژانسی و سریع و غیره) قرار می گیرند که نه تنها باعث خارج شدن پروژه از مسیر اصلی خود می شود بلکه ممکن است این انحرافات، جبران ناپذیر نیز، باشند.

بنابراین مدیریت ریسک به ابزاری مؤثر تبدیل می شود که به ما در گرد هم آوردی انواع ریسک و آنالیز و تحلیل و انجام اقداماتی در جهت از بین بردن آن ها در یک پروژه ی خاص، کمک می کند.

انواع ریسک در مدیریت پروژه های ساخت و ساز

اصلی ترین ریسک هایی که در هنگام اداره و مدیریت یک پروژه سر راه یک مدیر پروژه قرار می گیرند عبارت اند از:

ریسک های مالی، اجتماعی-سیاسی، زیست محیطی و ریسک های مربوط به عملیات ساخت و ساز.

۱. ریسک های مالی

نوسانات قیمت هنگام انجام پروژه، هزینه ی مواد و متریال موردنیاز، تقاضای بازار، تخمین های نامناسب، تورم، تعویق پرداخت ها، جریان مالی نامنظم و عدم شایستگی مالی پیمانکار نحوه مدیریت ریسک به عنوان تهدیدات بسیار بزرگ برای پروژه و ریسک های مالی شناخته می شوند.

۲. ریسک های اجتماعی-سیاسی

اصلاحات در قوانین و مقررات دولتی، رشوه، عدم پرداخت به موقع هزینه ها توسط دولت، افزایش مالیات و تغییر مسئولین از عوامل مهم در این ریسک می باشد.

۳. ریسک های زیست محیطی

آب وهوای نا معتدل، بلایای طبیعی، دسترسی آسان همگان به محل انجام پروژه، انواع آلودگی ها و معیارهای امنیتی از عوامل تشکیل دهنده ی این ریسک هستند.

۴. ریسک های مربوط به ساخت و ساز

قوانین و قواعد نامناسب، نزاع و جدل بین کارگران، تغییر طراحی ها، ناکارآمدی کارگران، عجله در مزایده، وقفه ی زمانی برای بررسی نقشه ها، کیفیت نامرغوب کار به علت محدودیت های زمانی و غیره، از عوامل مهم در ریسک های مربوط به ساخت و ساز هستند.

روند مدیریت ریسک در پروژه های ساخت و ساز

روند مدیریت ریسک چیزی جز یکسری اقدامات جهت کمک به شناخت و برطرف کردن ریسک ها برای “با موفقیت به پایان رساندن پروژه ” نمی باشد. اگر این کار با توجه و به درستی انجام شود، مدیریت ریسک ساخت و ساز، نه تنها باعث کاهش اتفاقات نامطلوب در پروژه بلکه باعث کاهش اثرات آن نیز می شود. به زبان ساده، روند مدیریت ریسک، انجام اقداماتی جهت کاهش و از بین بردن مخاطرات یک پروژه در آینده می باشد. درواقع کار مدیریت ریسک دقیقاً همین است.

۱. شناخت ریسک

طرف های شریک در پروژه، همه ی رویکردهای مربوط به ریسک در پروژه را جمع آوری کرده و روی آن بحث می نمایند. سپس افکار و ایده های خود را برای پیش بینی انواع ریسک در پروژه بیان می کنند. یک نفر تمام این ایده ها را یادداشت کرده و درنهایت ایده ها و ریسک های ضروری و غیرضروری را از هم جدا می کند.

به همه ی سؤال ها توسط چند متخصص به صورت گمنام، در چند مرحله، پاسخ داده می شود. هدف از این عمل رسیدن به یک جواب مشترک با استفاده از قضاوت های تخصصی در چند مرحله ی متوالی است. این روند پس از چند مرحله (تعداد مراحل از پیش تعیین شده است) یا پس از زمانی که تمام پاسخ ها تقریباً یکسان شد، متوقف می شود.

با کارمندان مجرب و افراد مرتبط با پروژه در مورد دیدگاه ها و پیشنهاداتشان و در مورد خودداری از عوامل مؤثر و پدیدآورنده ریسک، مشورت می شود.

پروژه های مشابه بازبینی و با دقت بررسی می شوند تا عواملی که می توانستند این پروژه ها را تحت تأثیر قرار دهند شناسایی شوند.

۱. فهرست ریسک ها

ریسک هایی که برای پروژه تهدید محسوب می شوند، از پروژه های پیشین (با معیارهای مشابه) استخراج شده و در کنار هم به صورت لیست قرار داده می شوند.

۲. ارزیابی /تحلیل ریسک

بعدازاینکه تمام ریسک های محتمل شناسایی شد، ارزیابی آن ها توسط روش های کمی و کیفی انجام می شود. با استفاده از روش های ارزیابی ریسک، از اطلاعات موجود برای جلوگیری از وقایع و کاهش سطح عواقب آن ها در مدیریت ریسک استفاده می شود.

روش های کمی

از این روش معمولاً در پروژه های کوچک و متوسط استفاده می شود. این روش شامل فهرست کردن و تطبیق دادن مخاطرات و اولویت بندی آن ها طبق نظر افراد متخصص می باشد. در این سازمان دهی، ریسک ها با توجه به نظرات و دیدگاه ها و آستانه تحمل ریسک در پروژه، به سه دسته ی: سطح پایین، متوسط و بالا تقسیم می شوند. همچنین از این روش، زمانی که اطلاعات زیادی موجود نیست یا زمان انجام پروژه محدود است استفاده می شود.

روش کیفی

این روش مرتبط با تحلیل اثرات ریسک با استفاده از ریز اطلاعات و اعداد است و در پروژه های بزرگ کاربرد دارد.

مهم ترین ارزیابی های کیفی عبارت اند از:

• تحلیل چارت تصمیم گیری، ارزش پول موردنظر، نظر متخصص، تحلیل چارت کاستی ها، منطق تصادفی، توزیع احتمال، آنالیز حساسیت، تخمین مونت کارلو و غیره.
• تحلیل کیفی به علت نیاز به اطلاعات فراوان برای رسیدن به یک تحلیل دقیق و موشکافانه به زمان و کار بیشتری احتیاج دارد.

پاسخ ریسک

پس از شناخت و نحوه مدیریت ریسک ارزیابی ریسک ها، راه ها و اقدامات موجود برای کاهش و دفع ریسک مشخص شده و در مورد آن ها بحث می شود، چراکه ممکن است هر یک از آن ها در آینده اتفاق بیفتد. در کنار بررسی عوامل جلوگیری کننده نحوه مدیریت ریسک و برطرف کننده ی ریسک های مؤثر بر پروژه، موقعیت های مناسب به وجود آمده در زمان وقوع ریسک نیز بررسی می شود.

اجتناب از ریسک

اجتناب از کارهایی که باعث به وجود آمدن ریسک می شود، اجتناب از ریسک می باشد.

همیشه نمی توان از ریسک اجتناب کرد، بااین حال این ساده ترین راه برای اجتناب از ریسک است. به زبان ساده تر پاک سازی بخش هایی از پروژه که باعث به وجود آمدن ریسک های جدید شده و کل پروژه را مورد مخاطره قرار می دهد، اجتناب از ریسک است.

اجتناب از ریسک بیشتر زمانی اتفاق می افتد که سطح احتمال وقوع ریسک دقیقاً هم سطح با امکان انجام پروژه باشد.

انتقال ریسک

راه های زیادی برای انتقال ریسک از پروژه به افراد ثالث وجود دارد. بیمه، سپردن کارهای پیچیده و مخاطره انگیز به یک سازمان باتجربه، استفاده از قرارداد باقیمت مقطوع به جای استفاده از قرارداد باقیمت واحد و در نظر نگرفتن بخش هایی مرتبط به گارانتی و ضمانت.

کاهش ریسک

کاهش اثر ریسک های ” اجنتاب ناپذیر ” و ” غیرقابل انتقال ” در یک پروژه، کاهش ریسک می باشد. بازبینی پروژه، کاهش پیچیدگی های موجود درروند انجام، انجام تست های اضافی و غیره، راه هایی برای کاهش ریسک می باشد.

قبول ریسک

هر پروژه دارای یکسری ریسک در انواع مختلف است. بعضی از ریسک ها باید با رضایت افراد دخیل در پروژه متحمل شده و به عنوان یک بخش از پروژه شناخته شود. برای اطمینان در زمان وقوع ریسک، باید همه عوامل مربوط به زمان و هزینه در نظر گرفته شوند. توانایی های مدیریتی نیز باید با توجه به عواقب موجود بررسی شوند.

مشاهده و کنترل ریسک

برای اینکه عملیات شناسایی ریسک، به طور دقیق تحت نظر قرار بگیرد، ارزیابی، پاسخ، مشاهده و کنترل ریسک ضروری است. هم زمان با اطمینان یافتن از انجام اقدامات مربوط به ریسک، این اقدام (کنترل و مشاهده ریسک)، شرایطی که احتمال وقوع ریسک های جدید در طول انجام پروژه را افزایش می دهد، ملاحظه می نماید. در قرارها و دیدارهای گروهی هر یک از فهرست های تهیه شده در مراحل اولیه، با استفاده از مشاهدات انجام شده، موردمطالعه قرار می گیرند و در صورت نیاز اقدامات اصلاح کننده انجام می گیرد. این اقدام، یعنی مشاهده و کنترل ریسک در طول انجام پروژه به وقوع می پیوندد.