انواع معاملات فضولی

«معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست»

انواع معاملات فضولی

نتایج جستجو برای: معامله فضولی

تعداد نتایج: 1836 فیلتر نتایج به سال:

بررسی فقهی و حقوقی اجازه و رد در معامله فضولی

در حقوق ایران قرارداد فضولی به نوعی استثناء بر اصل نسبی بودن اثر قراردادها محسوب می‌شود. زیرا در این نوع قرارداد، معامله‌ای بین فضول و اصیل واقع می‌شود که اثر اصلی آن در دارائی دیگری (مالک) ظاهر می‌شود، ولی با وجود این معامله فضولی به عنوان یک عقد صحیح و غیرنافذ شناخته می‌شود. زیرا مالک با اجازه خود به معامله فضولی نفوذ حقوقی می‌بخشد و آن را تبدیل به عقدی نافذ میان اصیل و مالک می‌نماید. بنا بر .

وضعیت حقوقی معامله فضولی مسبوق به منع

چکیده معامله ای که شخص غیر مالک بدون هرگونه سمت قانونی بر روی مال دیگری انجام می دهد معامله ای است فضولی و نتیجه آن غیر نافذبودن عقد است. معامله غیر نافذ می تواند توسط مالک تنفیذ و یا مردود اعلام گردد. گاه معامله انجام شده قبل از انجام، مورد منع و نهی مالک قرار می گیرد که بدون شک با صورتی که پس از اطلاع رد کرده باشد متفاوت است. در این مقاله به وضعیت حقوقی چنین معامله پرداخته شده که آیا باز هم غ.

بررسی فقهی و حقوقی اجازه و رد در معامله فضولی

بررسی آثار معامله فضولی در فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق انگلستان

در فقه امامیه و حقوق ایران حکم معامله­ی فضولی در اغلب موارد عدم نفوذ است. در حقوق انگلستان معامله فضول برای خود، جز در موارد استثنائی باطل و معامله او برای مالک، تنها در صورت افشای قصد نمایندگی قابل تنفیذ است. این اختلاف در احکام، ریشه در وجود مبانی متفاوت در این نظام­ها دارد. نگارندگان با بررسی این مبانی معتقدند مبنای معاملات فضولی در فقه و حقوق ایران، نظریه «استناد به مالک» است ولی در حقوق ان.

مطالعه تطبیقی معامله فضولی در حقوق ایران و انگلیس

پایان نامه :وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1391

در معامله فضولی شخصی مال غیر را بدون اذن او موضوع معامله قرار می دهد و برای دیگری معامله می نماید. این تأسیس حقوقی در نظامهای حقوقی مختلف تفاوتهایی دارد. بررسی تطبیقی در مسائل مختلف حقوقی می تواند به رفع خلاءها و بهتر شدن سیستمهای حقوقی کمک کند و ما به این منظور در این رساله معامله فضولی را در حقوق ایران و انگلیس از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده ایم. بدین صورت که پس از شناخت رکن مادی و معنوی.

معامله فضولی

یکی از اتفاقات رایج فروش مال منقول و غیرمنقول توسط شخصی که مالک نیست میباشد که این امر در قانون معامله فضولی و یا فروش مال غیر نام دارد که خسارات غیرقابل جبرانی را به همراه دارد. در ادامه مقاله میتوانید با ما همراه باشید تا با معاملات فضولی و انواع آن آشنا شوید.

فهرست مطالب این مقاله >برای مطالعه روی عنوان دلخواه کلیک کنید

معامله فضولی چیست؟

معامله فضولی به معامله‌ای گفته می‌شود که در آن، شخصی مال دیگری را ، بدون داشتن مالکیت و یا وکالت و یا نمایندگی از طرف مالک به نحوی از انحاء ( مثل فروش و رهن و…..) به دیگری واگذار می نماید.

انواع معاملات فضولی:

معاملات فضولی ممکن است تملیکی یا عهدی باشد، معامله فضولی تملیکی مانند آن که شخصی مال دیگری را بدون اذن مالک به دیگری بفروشد و معامله فضولی عهدی مانند آنکه شخصی به حساب شخص دیگری متعهد شود که عملی را برای طرف دیگر معامله انجام دهد.

طرفین معامله فضولی چه اشخاص و یا افرادی هستند؟

مالک: کسی که مالک و دارنده اصلی و واقعی مال محسوب می گردد و رضایت او شرط اصلی وقوع معامله و یا قرارداد است.

فضول: کسی است که بدون داشتن وکالت و نمایندگی و اذن مالک اقدام به انجام معامله فضولی به دیگران می‌نماید.

اصیل: فردی که با فضول وارد معامله می شود یا به اصطلاح مال فضولی را می انواع معاملات فضولی خرد اصیل می گویند.

الف مالک یک قطعه باغ و یا زمین است ب بدون آنکه وکیل یا نماینده الف باشد زمین را به ج واگذار می کند در این مثال الف مالک ، ب فضول و ج اصیل است.

میزان اعتبار معاملات فضولی:

معامله فضولی، یک معامله غیر نافذ است.

باید به عرض برساند که رضایت مالک یکی از ارکان اصلی صحت هر عقد و یا معامله محسوب می شود که در صورت فقدان و نبود رضایت مالک ، آن عقد صحیح محسوب می شود اما غیر نافذ است

به عبارتی آن عقد صحیح محسوب نمی شود مگر آنکه بعدا مالک رضایت دهد و آن معامله صحیح و نافذ گردد.

در صورت عدم رضایت مالک می تواند تقاضای رد و ابطال معامله فضولی را از محکمه درخواست کرد.

معامله‌ی غیرنافذ چیست؟

معامله‌ی غیرنافذ، به این معناست که در یکی از ارکان عقد یا معامله‌ای که قانون ذکر کرده است، نقص و خللی وجود دارد و به همین دلیل، هرچند که معامله کلا باطل نیست، اما نمی‌تواند صحیح هم قلمداد شود. به عبارت دیگر، در معامله فضولی، هرگاه نقص و خلل موجود برطرف شود، معامله صحیح و کامل می‌شود.

یکی از ارکانی که قانون برای صحت انواع معاملات فضولی معامله ذکر کرده است، وجود رضایت مالک است، از آنجا که در معامله فضولی این رضایت وجود نداشته است و فضول، بدون اطلاع یا رضایت مالک اقدام به انجام معامله می‌کند، معامله‌ی مذکور غیرنافذ است و تنها درصورت اخذ رضایت متعاقب مالک، صحیح و کامل می‌شود.

این رضایت متعاقب می‌تواند به‌صورت صریح یا ضمنی باشد.

مسئولیت متعامل فضولی در برابر مالک:

متعامل فضولی در برابر مالک مسئول عین مال، منافع استفاده شده و استفاده نشده مال و کلیه خسارات وارده به مال است و فرقی هم نمی‌کند که در خصوص فضولی بودن معامله عالم یا جاهل باشد.

مسئولیت فضول در برابر متعامل فضولی:

اگر مالک معامله را رد کند فضول در برابر متعامل فضولی مسئولیتی به شرح ذیل دارد:

۱- اگر متعامل فضولی در زمان معامله عالم به فضولی بودن معامله باشد در این صورت فضول باید صرفاً ثمن و در صورت تلف شدن ثمن مثل یا قیمت آن را به او بازگرداند (منظور از ثمن چیزی است که از جانب خریدار در قبال دریافت مبیع به فروشنده پرداخت می‌شود.) در این صورت متعامل فضولی مستحق دریافت خسارات نیست.

۲- اگر متعامل فضولی در زمان معامله جاهل به فضولی بودن معامله باشد در این صورت فضول باید علاوه بر بازگرداندن ثمن کلیه خسارات متعامل فضولی را نیز جبران کند.

استنادات قانونی معاملات فضولی:

ماده 247 قانون مدنی:

معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطناً راضی باشد ؛ ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود ، در این صورت معامله صحیح و نافذ می شود.

معامله فضولی و مهم ترین آثار حقوقی آن

«معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطناً راضی باشد ولی اگر مالک یا قائم‌مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله صحیح و نافذ می شود.»

بنابراین به معامله‌ای که مالک هیچ اطلاعی از آن ندارد معامله فضولی می‌گویند. در چنین معامله‌ای شخصی که نه صاحب آن مال است و نه وکالت قانونی از مالک دارد اقدام به فروش چیزی می‌کند. البته این معامله در صورتی باطل نیست که مالک پس از خبردار شدن آن را تایید و یا رد کند. معامله فضولی تا زمانی که مالک از آن مطلع نباشد به هیچ وجه مورد تایید قانون نمی‌باشد. همان طور که می‌دانید از شروط یک معامله قانونی و درست، رضایت صاحب آن است. پس اگر شخص مالک رضایت کامل از عقد قرارداد نداشته باشد آن معامله فسخ و غیر قانونی به شمار می‌رود.

برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!

معامله فضولی چیست

بهتر است بدانید که معامله فضولی در صورتی که شخص مالک درخواست وکیل کیفری داده باشد مورد تایید و حمایت قانون است. این به این معنا است که فرد اجازه‌ی هر گونه معامله‌ای را به وکیل خود داده و به صورت رسمی در دفترخانه‌های مجاز کشور به ثبت رسیده است. وکیل تنها اجازه این را دارد که در حیطه وظایف و میزان اختیارات خود عمل کند و مالک از تمام جزئیات و مفاد قراردادها مطلع باشد. پس هیچ شخصی در این معامله بدون رضایت صاحب مال اجازه فروش و واگذاری آن را به غیر نخواهد داشت، در غیر این صورت معامله غیر قانونی به شمار رفته و مالک حق شکایت دارد. به طور کلی هرگونه خرید و فروش بدون اطلاع صاحبش معامله فضولی می‌باشد.

لازم به ذکر است که اگر در معامله‌ی فضولی، هدف‌های مجرمانه و سوء نیت فرد فضول اثبات شود، شخص مرتکب جرم شده و مجازات قانونی دارد. جرم او انتقال مال غیر محسوب شده و از 1 تا 7 سال حبس زیر نظر دادگاه و تایید قاضی برایش اعمال می‌شود. البته تنها مجازات شخص فضول، زندانی و حبس نبوده زیرا که وی باید به میزان مالی که به صورت غیر قانونی و بدون اجازه مالک فروخته به صاحبش برگرداند. به طور کلی تفاوت بین فروش مال غیر و معامله فضولی تنها در سوءنیت و اهداف شخص فضول است. اگر در دادگاه ثابت شود که وی اطلاعی از این موضوع ندارد و رضایت مالک را از نداشتن اهداف مجرمانه بگیرد، شخص امکان تبرئه شدن دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر نیز می‌توانید از مشاوره با وکیل حقوقی کمک بگیرید. این افراد با توجه به میزان تجربه و تحصیلاتشان شما را به بهترین شکل راهنمایی خواهند کرد.

انواع معامله فضولی

معامله فضولی به دو قسم معامله فضولی عهدی و معامله فضولی تملیکی تقسیم می گردد.
منظور از معامله فضولی عهدی این است که شخصی به حساب دیگری تعهد نماید تا معامله ای را برای شخص دیگر به انجام برساند. ماده 674 قانون مدنی در این راستا بیان داشته است:

«موکل باید تمام تعهداتی را که وکیل در حدود وکالت خود کرده است انجام دهد. درمورد آنچه که در خارج از حدود وکالت انجام داده‌شده است موکل هیچگونه تعهد نخواهد داشت مگر اینکه اعمال فضولی وکیل را صراحتاً یا ضمناً اجازه کند.»

معامله فضولی تملیکی به معامله‌ای گفته می‌شود که فردی بدون رضایت و اجازه مالک، مالی را به فروش برساند. با توجه به این که این شخص اهداف مجرمانه و سوء استفاده‌گری دارد مجرم به شمار می‌رود. قانون نیز برای این اشخاص مجازات سنگینی در نظر گرفته‌است که در بخش بالا توضیحات کامل دادیم.
و در آخر هم اگر بهترین وکیل چک را برای انجام کارهای مالی خود تعیین کنید که از مالک رضایت قانونی نداشته باشد، باز هم معامله فضولی نامیده شده و غیر قانونی است.

آثار حقوقی معامله فضولی

این نوع معامله تنها زمانی اعتبار دارد که از نظر حقوقی مورد تایید قرار بگیرد. مالک و یا صاحب اصلی مال، شخصی است که سرنوشت این معامله را تعیین می‌کند. در حالت اول: مالک در صورتی که معامله را تایید کند، کاملا قانونی است. مطابق ماده 248 قانون مدنی:

«اجازه مالک نسبت به معامله فضولی حاصل میشود به لفظ یا فعلی که دلالت بر امضاء عقد نماید.»

در واقع تنها کسی که قدرت تایید و عدم تایید را دارد، شخص مالک است. در حالت دوم: اگر صاحب مال معامله را تایید نکند از نظر قانونی هیچ اعتباری نخواهد داشت. بر اساس ماده 251 قانون مدنی:

«رد معامله فضولی حاصل میشود به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر عدم رضای به آن نماید.»

همچنین در این راستا قانونگذار طی مواد 252 و 253 قانون مدنی مقرر داشته است:

«لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد. اگر تاخیر موجب تضرر طرف اصیل باشد مشارالیه میتواند معامله را بهم بزند.» و «در معامله فضولی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت نماید اجازه یا رد با وارث است.»

حکم معامله فضولی

مطابق قسمت اول ماده 247 قانون مدنی:

«معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست»

بنابراین معامله فضولی معامله ای غیرنافذ محسوب می شود؛ بدین معنا که فی نفسه نه صحیح و نه باطل است بلکه مالک یا قائم مقام ایشان می تواند بر اساس قسمت دوم ماده اخیرالذکر اقدام به تنفیذ معامله مذکور نماید. قسمت دوم ماده 247 بیان داشته است:

«اگر مالک یا قائم‌مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله صحیح و نافذ میشود.»

لذا درخصوص معامله فضولی سه حالت وجود خواهد داشت:
1.تأیید معامله توسط مالک یا قائم مقام او: بر اساس ماده 248 قانون مدنی:

«اجازه مالک نسبت به معامله فضولی حاصل میشود به لفظ یا فعلی که دلالت بر امضاء عقد نماید.»

بنابراین تأیید مالک یا قائم مقام وی چه به صورت لفظی و یا به صورت عملی؛ به نحوی که دلالت بر رضایت نسبت به معامله انجام شده داشته باشد، سبب صحت معامله خواهد شد. در عالم حقوق با دو اصطلاح اذن و اجازه رو به رو هستیم. اذن مربوط به رضایت قبل از انجام عمل می باشد مانند اینکه در خصوص نکاح دختر باکره اذن پدر یا جد پدری لازم است اما اجازه مربوط به رضایت بعد از انجام عمل است لذا اگر به عنوان مثال معامله ای بدون اذن صاحب مال یا مالک انجام شده باشد و مالک پس از انجام معامله، رضایت خود را به صورت لفظی یا فعلی که دلالت بر رضایت داشته باشد، نشان دهد، بدین معناست که آن معامله را «اجازه» نموده است. لفظ اجازه در نص ماده 248 قانون مدنی نیز به کار رفته و منظور از آن همین مطالبی بود که بیان گردید. حال اگر شخصی ملک دیگری را بدون رضایت و اذن قبلی وی به فروش برساند و پس از انجام معامله، مالک ملک مزبور معامله انجام شده را اجازه نماید، معامله از حالت غیر نافذ به حالت صحیح تغییر یافته و آثار حقوقی معاملات صحیح ملکی بر آن بار خواهد شد. در این خصوص می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر با وکیل ملکی مشورت نمایید. همچنین دریافت مشاوره حقوقی رایگان میتواند راهکار بسیار مطلوبی جهت کاهش دعاوی قضایی و پرونده های موجود در دادگستری باشد. برخی از حقوقدانان در سال های گذشته معتقد بودند که سکوت مالک در مجلس عقد می تواند دلالت بر رضای مالک و اجازه وی نسبت به معامله داشته باشد در حالی که قانون مدنی طی ماده 249 مقرر داشت:

«سکوت مالک ولو با حضور در مجلس عقد اجازه محسوب نمی شود.»

لذا مالک باید صراحتاً با لفظ یا عملی که به نحو واضحی دلالت بر رضایت داشته باشد، اجازه معامله را بیان نماید و سکوت وی اعم از رضایت و عدم رضایت است و نمی تواند نشانه اجازه محسوب شود. همچنین ماده 250 قانون مدنی بیان داشته است:

«اجازه در صورتی موثر است که مسبوق به رد نباشد والا اثری ندارد.»

بنابراین مطابق ماده مذکور اگر مالک ابتدا معامله را رد کند و سپس اجازه نماید، اجازه مزبور صحیح نخواهد بود و معامله باطل می باشد.
2.رد معامله توسط مالک یا قائم مقام او: طبق ماده 251 قانون مدنی:

«رد معامله فضولی حاصل میشود به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر عدم رضای به آن نماید.»

بر اساس ماده مذکور، اگر مالک بخواهد معامله فضولی واقع شده را رد نماید بایستی صراحتاً با لفظ یا عملی که دلالت بر عدم رضایت به معامله انجام شده باشد، آن را نشان دهد و سکوت مالک نمی تواند نشانه عدم رضایت وی باشد. در این حالت، یعنی زمانی که مالک معامله را با لفظ صریح یا فعل دالّ بر عدم رضایت، رد نماید، معامله باطل خواهد شد و اصل مال و تمامی منافع آن بایستی به مالک اصلی مسترد گردد. در این صورت مطابق ماده 261 قانون مدنی:

«در صورتی که مبیع فضولی به تصرف مشتری داده شود هرگاه مالک معامله را اجازه نکرد مشتری نسبت به اصل مال و منافع مدتی که‌ در تصرف او بوده ضامن است اگر چه منافع را استیفاء نکرده باشد و همچنین است نسبت به هر عیبی که در مدت تصرف مشتری حادث شده باشد.»

همچنین ماده 262 در این راستا مقرر داشته است:

«در مورد ماده قبل مشتری حق دارد که برای استرداد ثمن عیناً یا مثلاً یا قیمه به بایع فضولی رجوع کند.»

لذا متصرف مال فضولی به عنوان ضامن بایستی کلیه خسارات وارده بر مال مذکور را به مالک اصلی آن پرداخت نماید و پس از پرداخت خسارات، می تواند مستنداً به ماده 262 به شرح فوق به فروشنده فضولی یعنی فردی که مال را بدون رضایت و اذن صاحب مال به وی فروخته است مراجعه نموده و مبلغی که به مالک پرداخته است از وی باز پس گیرد.
3.سکوت مالک یا قائم مقام او: همانطور که گفته شد، سکوت اعم از رضایت و عدم رضایت است لذا سکوت صرف نمی تواند به عنوان اجازه یا رد معامله شمرده شده و بایستی اجازه یا رد مستند به لفظ یا فعل صریح دالّ بر عدم رضایت یا رضایت به معامله واقع شده باشد. از طرفی مطابق ماده 252 قانون مدنی:

«لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد. اگر تاخیر موجب تضرر طرف اصیل باشد مشارالیه میتواند معامله را بهم بزند.»

لذا لازم نیست اجازه یا رد توسط مالک یا قائم مقام وی به صورت فوری اعمال شود اما با توجه به این ماده، اگر تأخیر در اجازه یا رد توسط مالک یا قائم مقام او باعث ضرر و زیان مشتری شود، وی حق برهم زدن معامله فضولی را رأساً خواهد داشت.

همانطور که گفته شد معامله مال بایستی یا توسط خود مالک یا توسط شخصی که از طرف مالک وکالت دارد و یا قائم مقام اوست انجام گیرد و اگر شخصی بدون اذن قبلی مالک و رضایت وی معامله ای را نسبت به مال مالک انجام دهد، آن معامله به حکم قانون غیر انواع معاملات فضولی نافذ خواهد بود؛ بدین معنا که صحت یا بطلان آن بستگی به اراده بعدی مالک یا قائم مقام وی دارد و اگر مالک یا قائم مقام او آن معامله فضولی واقع شده را صراحتاً با لفظ یا فعل دالّ بر عدم رضایت رد کند، معامله باطل خواهد شد. امروزه یکی از مطرح ترین و مهم ترین دعاوی به خصوص در حوزه املاک، دعاوی مربوط به معاملات فضولی می باشد. معاملات فضولی املاک مربوط به آن دسته از معاملاتی است که در هنگام انجام معامله، مالک اصلی مال در مجلس عقد حضور نداشته و از معامله مزبور بی اطلاع است و شخص دیگری بدون اذن مالک و بدون داشتن صلاحیت قانونی لازم، ملک وی را به دیگری می فروشد. در این مورد مالک بایستی رد معامله را به وسیله مقام قضایی به اثبات برساند لذا در این راستا باید اقدام به تنظیم دادخواست مربوط به ابطال معامله فضولی نماید. مالک دادخواست ابطال معامله فضولی را از طریق دفتر خدمات قضایی یا وکیل ملکی مناسب به دادگاه ذی صلاح ارسال داشته و پس از اثبات معامله فضولی انجام شده، دادگاه اقدام به «تأیید بطلان معامله» خواهد نمود.

چه اشخاصی در معامله فضولی دخیل هستند

در هر معامله فضولی سه شخص دخیل هستند:

معامله ی فضولی

معامله ی فضولی: در عالم حقوق، یکی از آثار معاملات، اصل نسبی بودن قراردادهاست. به موجب این اصل، هر معامله ای که واقع می شود، فقط نسبت به طرفین و قائم مقام آنان اثر دارد و نسبت به اشخاص خارج از معامله اثری ندارد. در واقع فقط طرفین معامله مسئول اجرای تعهدات ناشی از آن معامله هستند و اشخاص ثالث هیچ تعهدی ندارند.

وکیل ملکی نیز میتوانید برای این موضوع نیز بگیرید که جلوی ضرر و زیان خودتان را بگیرید .

اما استثنائاتی هم بر این اصل وجود دارد. یکی از این استثنائات، معامله ی فضولی است. در معامله ی فضولی با اینکه معامله بین فضول و خریدار منعقد شده، اما اثر آن به مالک مال سرایت می کند.

در این مقاله به بررسی معامله ی فضولی و شناخت آن می پردازیم. با گروه وکلای آسا همراه باشید.

معامله ی فضولی چیست؟

تنها کسی می تواند در یک مال دخل و تصرف مادی یا حقوقی بنماید که مالک آن مال باشد. بنابراین فقط مالک یا نماینده ی او می تواند در مورد مال تصمیم گرفته و اقدام به فروش، اجاره، هبه و … نماید. اما برخی افراد با آگاهی یا بدون آن، اموال دیگران را معامله می نمایند. در واقع شخص می داند مال متعلق به او نیست اما آن را می فروشد. یا شخص دچار اشتباه است و نمی داند که مال برای او نیست، اما اقدام به معامله می نماید. اینها مصادیق معامله ی فضولی هستند.

هر گاه مورد معامله مالی متعلق به غیر باشد، آن معامله فضولی محسوب می شود. پس اگر کسی بدون رضایت مالک و بدون اینکه از سوی مالک نمایندگی داشته باشد، مال او را معامله نماید، معامله ی انجام شده فضولی محسوب می شود.

چنین شخصی نیز در اصطلاح حقوقی فضول نامیده می شود. کسی هم که با فضول معامله نموده، اصیل نام دارد.

انواع معامله ی فضولی:

این معامله بر دو قسم است:

1. معامله فضولی برای غیر: منظور از غیر همان مالک است. یعنی فضول سوء نیتی ندارد. مال مالک را بدون اذن او معامله کرده، اما می خواهد وجه معامله را به مالک بدهد. مثلا مالک اتومبیلی دارد، فضول بدون اجازه مالک اتومبیل را می فروشد و وجه دریافتی را به مالک می دهد.
2. معامله ی فضولی برای خود: در این حالت فضول بدون اذن مالک مال او را معامله می نماید، اما نمی خواهد وجوه دریافتی را به مالک بدهد. حال ممکن است سوءنیت داشته باشد، یعنی با آگاهی از اینکه مال برای دیگری است، اقدام به معامله نماید و وجه دریافتی را برای خود بردارد. یا ممکن است از تعلق مال به دیگری اطلاع نداشته باشد، پس در نتیجه سوءنیتی هم ندارد.

حکم معامله ی فضولی چیست؟

معامله ی فضولی غیرنافذ است. چه فضول از سوءنیت داشته باشد، چه نداشته باشد. در هر صورت معامله ی فضولی غیرنافذ است. منظور از غیرنافذ بودن این است که عقد یکی از شرایط صحت معاملات را ندارد، اما اگر این شرط بعدا ایجاد شده و به معامله ملحق شود، عقد صحیح می شود. در واقع غیرنافذ بودن مانند برزخ است و معامله میان صحیح بودن و باطل بودن قرار دارد.

در معامله ی فضولی رضایت مالک وجود ندارد. به همین دلیل معامله غیرنافذ است. اما رضایت شرطی است که اگر بعدا به معامله افزوده شود موجب صحت آن می گردد.

پس دو حالت ممکن است ایجاد شود:

• اگر مالک پس از اطلاع از وقوع معامله ی فضولی مال خود، رضایت خود را نسبت به آن معامله اعلام کند، معامله صحیح می شود. اعلام رضایت مالک نسبت به معامله ی فضولی و اجازه نمودن آن تنفیذ نامیده می شود.
• اگر مالک پس از اطلاع از وقوع معامله ی فضولی مال خود، رضایت ندهد و معامله را اجازه نکند، معامله باطل می شود. این عدم رضایت رد معامله نامیده می شود.

تنفیذ و رد :

همان طور که گفته شد، مالک باید پس از اطلاع از وقوع معامله، در مورد آن تصمیم گیری نماید. به عبارتی یا باید معامله را تایید کند یا آن را نپذیرد و رد کند.

اگر مالک قصد تنفیذ (تایید ) معامله را دارد، رضایت خود را باید اعلام نماید. حال می تواند با گفتن این معامله را تایید کند، یا با انجام فعلی که رضایت او را نشان دهد. تنفیذ معامله با انجام یک فعل، تنفیذ ضمنی نامیده می شود. مثلا اگر محسن خانه ی علی را به امید بفروشد و علی از وقوع این معامله آگاه شود و سپس علی کلید آپارتمان را به امید تحویل دهد، عمل علی تنفیذ ضمنی معامله است.

توجه داشته باشید که سکوت در حقوق علامت رضایت نیست. پس نمی توان سکوت مالک را مبنی بر رضایت او به انجام معامله در نظر گرفت.

همچنین مالک نمی تواند معامله را ابتدا رد کند و سپس اقدام به تنفیذ (تایید) آن نماید. زیرا با رد مالک معامله باطل می شود و امکان تنفیذ آن وجود ندارد.

حال اگر مالک تصمیم به رد معامله داشت، عدم رضایت خود را می تواند با لفظ یا فعل اعلام نماید. اگر عدم رضایت خود را با لفظ اعلام کند، رد صریح و اگر با فعل اعلام کند رد انواع معاملات فضولی ضمنی خواهد بود. مثلا محسن خانه ی علی را به امید می فروشد و علی از وقوع معامله آگاه می شود. اگر علی با وجود آگاهی از وقوع معامله، همان خانه را به مجید بفروشد، عمل او رد ضمنی معامله ای است که محسن و امید انجام داده اند.

مهلت تنفیذ یا رد معامله ی فضولی :

با توجه به ماده ی 252 قانون مدنی، نیازی نیست تنفیذ یا رد مالک فورا صورت بگیرد. اما اگر تاخیر مالک باعث ورود ضرر به خریدار شود، خریدار می تواند معامله را فسخ نماید. اگر مالک پیش از تصمیم گیری در خصوص معامله فوت کند، حق تنفذیذ به ورثه منتقل می شود.

آگاهی اصیل(خریدار) از معامله ی فضولی:

گاهی اصیل از اینکه مال مورد معامله متعلق به شخصی غیر از فروشنده است آگاهی دارد و آگاهی از این موضوع خبر ندارد. باید بدانید که آگاهی یا عدم آگاهی خریدار از فضولی بودن عمل فروشنده، تاثیری در مسئولیت اصیل در مقابل مالک ایجاد نمی کند. در واقع اگر مورد معامله در اختیار اصیل قرار بگیرد، او نسبت به اصل مال و منافع آن ضامن است.

در واقع مسئولیت اصیل در مقابل مالک مانند غاصب است. پس حتی اگر عین مال بدون تقصیر او و در اثر حادثه ای از بین برود باز هم او باید خسارت مالک را جبران نماید. در خصوص منافع نیز، چه از مال بهره ببرد چه نبرد، نسبت به منافع ضامن است.

اما آگاهی یا عدم آگاهی اصیل از فضولی بودن معامله، در مقابل فضول موثر است. اگر اصیل از فضولی بودن معامله آگاهی نداشته باشد، می تواند به فضول مراجعه کرده و علاوه بر ثمن، خسارات وارد بر خود را مطالبه نماید. اما اگر اصیل از فضولی بودن معامله آگاه باشد، فقط می تواند وجه معامله را از اصیل پس بگیرد.

مصادیق این معامله :

علاوه بر مثال هایی که گفته شد، در قوانین برخی اقدامات فضولی تلقی شده است.

• مثلا اقدامات وکیل خارج از حدود اختیارات اذن موکل و خارج از حدود اختیارات اعطائی به او فضولی تلقی می شود.
• یا در اموال مشاع، تصرف شریک بدون اذن سایر شرکا یا خارج از حدود اذن، فضولی محسوب می گردد.

اثبات معامله ی فضولی:

برای اثبات معامله ی فضولی، مالک باید تعلق مال مورد معامله را به خود اثبات نماید. پس او باید ضمن تقدیم یک دادخواست حقوقی، مدارک مالکیت خود را تقدیم دادگاه نماید. قطعا داشتن سند رسمی مالکیت، در پیروزی مالک در این دعوا موثر است. اما مالکیت را از طرق دیگر نیز می توان اثبات کرد. نظیر استفاده از اسناد عادی، شهادت شهود و … .

آیا معامله ی فضولی جرم است؟

معامله ی فضولی به موجب ماده ی 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر جرم انگاری شده است. انجام معامله ی فضولی موجب ایجاد مسئولیت کیفری برای فضول، اصیل وحتی مالک می گردد.

جهت مطالعه ی بیشتر، به مطلب فروش مال غیر در سایت گروه وکلای آسا مراجعه نمایید.

نمونه رای معامله ی فضولی:

دادنامه شماره 9209970908700539 مورخ 1392/09/03

اگر ثابت شود وکیل مصلحت موکل خود را در فروش آپارتمان رعایت نکرده عمل او فضولی و معامله انجام شده باطل است.

تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی

آیا میان جرم فروش مال غیر و معامله فضولی تفاوتی وجود دارد؟ وجه تمایز جرم انتقال مال غیر با معامله فضولی در چیست؟ چگونه تشخیص بدهیم جرم فروش مال متعلق به دیگری رخ داده یا میبایست دعوای حقوقی تنفیذ یا رد معامله فضولی طرح نماییم؟ وکیل فروش مال غیر به تدقیق بیان میدارد.

اصلی ترین تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی

خوب توجه کنید که فروش مال غیر در قوانین جزایی مورد جرم انگاری واقع شده است. لذا انتقال مال متعلق به دیگری جرم بوده و موجب طرح و اقامه دعوای کیفری میشود. ولیکن معامله فضولی فاقد وصف جزائی است. یعنی جرم نبوده و موجب طرح دعوای کیفری نشده بلکه تنظیم دادخواست و طرح پرونده حقوقی را در پی دارد. لذا اصلی ترین تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی ، جرم بودن و دارا بودن وصف کیفری برای فروش مال غیر است درحالیکه معامله فضولی داخل در دعاوی حقوقی بوده و مورد از موارد کیفری نمیباشد.

تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی از طرف فروشنده

• فروشنده در جرم فروش مال غیر کیست؟
• فروشنده در معامله فضولی کیست؟
• آیا فروشنده در فروش مال غیر شخص دیگری جز مالک است؟

وکیل فروش مال غیر پاسخ میدهد: یکی از اصلی ترین وجوه تمایز و تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی در سمت و ذکر سمت فروشنده میباشد. به این معنی که در جرم فروش مال غیر فروشنده نام خویش را در معامله ذکر میکند. یعنی فروشنده اقدام به فروش مال متعلق به دیگری با ذکر نام خودش مینماید. در جرم مذکور فروشنده معامله را با نام خودش منعقد مینماید. ولیکن در معامله فضولی فروشنده معامله را با نام مالک اصلی منعقد مینماید و یعنی به نمایندگی از مالک اقدام میکند. در مبحث حقوقی معامله فضولی فروشنده، معامله را بان خودش منعقد نمیکند و معامله را برای مالک اصلی انجام میدهد.

نکته: ممکن است در معامله فضولی نیز نام مالک اصلی در ستون مشخصات فروشنده قید و ذکر نگردد ولیکن آنچه که در عالم اعتبار و اراده یعنی عالم حقوقی رخ میدهد، انجام معامله برای شخص دیگری است که مبنای معامله فضولی است. تشخیص این امر با دادگاه است.

احراز سوء نیت و قصد مجرمانه

خوب است بدانید یکی دیگر از انواع تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی در وجود یا عدم وجود سوء نیت و قصدمجرمانه میباشد. پرواضح است که برای ارتکاب جرم و اثبات آن و انتساب نتیجه مجرمانه به فعل و عمل مرتکب، میبایست سوء نیت و قصد مجرمانه وی برای محکمه اثبات شود. لذا چنانچه سوء نیت و قصد مجرمانه مرتکب برای دادگاه احراز نشود و به اثبات نرسد، جرم فروش مال غیر محقق نشده و مورد داخل در موارد دعاوی حقوقی خواهد بود.

تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی ازجهت مرجع رسیدگی

مرجع رسیدگی و دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای حقوقی معامله فضولی، دادگاههای عمومی حقوقی واقع در حوزه اقامت خوانده یا محل وقوع مال غیرمنقول میباشند. ولیکن مرج صالح به رسیدگی به جرم فروش مال غیر بدوا دادسرای محل وقوع جرم و بعد از آن دادگاهی است که دادسرا در معیت آن اقدام به رسیدگی مینماید. لذا تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی از حیث مرجع رسیدگی کننده نیز حائز اهمیت بوده و به جرم مذکور در دادگاه کیفری و به معامله فضولی در دادگاه حقوقی رسیدگی صورت میپذیرد.

تنفیذ معامله فضولی به چه معناست؟

ذکر این مساله در این مبحث که تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی در چیست از این جهت خالی از لطف نمیباشد که نشان دهنده عدم سوء نیت فضول در معامله فضولی است. پس از انعقاد معامله فضولی نیاز به اعلام اراده از سوی مالک اصلی برای تنفیذ یا عدم تنفیذ یعنی رد معامله وجود دارد. ولیکن در جرم فروش مال غیر موردی بنام اعلام تنفیذ یا رد مالک به میان نمی آید زیرا اساسا معامله ای در عالم حقوق به لحاظ رعایت اصول و مقررات واقع نشده است.

وکیل جرم فروش مال غیر

تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی اگر به درستی تشخیص داده نشود موجب انتخاب راهی ناصحیح و اشتباهی در طرح و اقامه دعوا میشود. وکیل دعاوی کیفری و وکیل فروش مال غیر در بدو امر بررسی مینماید که مساله پیش روی دارای عنوان مجرمانه میباشد یا خیر. اگر ارکان تشکیل دهنده جرم فروش مال غیر محقق نشده باشد مورد از موارد اقامه دعوای حقوقی میباشد. لذا بسیار حائز اهمیت است که نسبت به طرح چه دعوایی اقدام میشود. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا مفتخر است به داشتن کادر مجرب از وکلای پایه یک دادگستری که صاحب بینش صحیح حقوقی بوده و وفق اشرافی که بر رویه عملی دادگاه ها دارند اقدام به ارائه مشاوره حقوقی و راهنمایی های مفید و کاربردی به شما عزیزان مینمایند.

[تعداد آرا: ۱۶ میانگین امتیاز: ۴.۲ ]

این مطلب را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید.

دیگر مطالب این دسته بندی

سلام بنده صاحب ماشینی بودم که بدون حضور من یا امضاء من پسر ۱۹ ساله من ماشینو به یک آقای ۵۵ ساله فروخته، اونم نه در بنگاه معاملات، بین خودشون دستی نوشتن و امضا کردن ۴۳ میلیون به کارت پسرم واریز کرده و ده میلیون باقی مانده شو هم به گفته خریدار به برادر شوهرم داده، بعد خریدار بدون اینکه سند بزنه به نام خودش ماشینو به یه افغانی فروخته. من الان با اینکه ماشین بنامم بوده و خریدار حتی یه زنگ به من نزده که ببینه من راضی به فروش ماشین هستم یا خیر، من میخوام شکایت کنم ایشون حتی به خود من پولی نداده و کاملا در جریان اینکه ماشین مال منه هم بوده چطوری میتونم ماشینمو پس بگیرم ازشون؟

با سلام
شما می توانید علیه فرد مورد نظر و پسر خود به جرم انتقال مال غیر شکایت کنید و یا دعوای حقوقی ابطال معامله صورت گرفته بین پسر خود و خریدار را مطرح کنید و درخواست استرداد خودرو را نمایید. برای مشاوره بیشتر با وکیل فروش مال غیر با ما تماس بگیرید.

سلام. بنده ملکی رو بصورت اقساط از پدر زن خودم خریدم و در دفتر املاک مبایعه نامه با کد رهگیری تنظیم شد. بعد از ۲ سال نامبرده ملک را در دفتر اسناد رسمی بنام همسرم کرد و در آن لحظه بنده هم حضور داشتم. پس از دو سال دیگر متاسفانه متارکه کردیم. طی این مدت بنده به فرض اینکه مشکلی در زندگی نخواهیم داشت اعتراضی نسبت به انتقال سند به نام همسرم نداشتم. در حال حاضر که بیش از یکسال از متارکه من و همسرم میگذرد چگونه میتوانم ادعای ملک را داشته باشم؟ ضمنا بخشی از وجوه را نقدی و بخشی را بصورت انتقال بانکی پرداخت کرده ام و مقداری هم در قالب یک وام که با اعتبار مبایعه نامه دریافت کردم به پدرزنم پرداخت کردم. و اینکه تقریبا نیمی از کل اسناد پرداختی را دارم . سپاسگزارم

با سلام
شما می توانید به استناد مبایعه نامه که در دفتر املاک تنظیم کرده اید، درخواست ابطال سند و صدور سند به نام خود را نمایید. البته این یک اقدام حقوقی بسیار تخصصی است که توصیه می شود بدون وکیل به هیچ عنوان اقدام نکنید. برای مشاوره با وکیل دعاوی ملکی می توانید با شماره های موسسه تماس بگیرید.

سلام ما زمینمونو دادم مشارکت سهم ما کلا ۸ واحد مجزا و یک بلوک کامل بود ولی مهندسمون ۶ واحدش رو به من وکالت داد موند اون ۲ واحد که به یه نفر دیگه وکالتشو داده، اون خریدارم حتی نیومده ملک رو ببینه همینجوری خریده یعنی مال منو بدون اینکه بیاد تحقیق کنه از مهندس خریده حکمش چی میشه؟

با سلام
در صورتی که ملک متعلق به شما را خریداری کرده باشند فروشنده به فروش مال غیر محکوم خواهد گردید. جهت مشاوره با وکیل فروش مال غیر با ما تماس بگیرید.

سلام خسته نباشید همسر بنده مدت ۱۸ سال در مغازه ای (که سرقفلی آن توسط پدرش از مستاجر قبلی به صورت قولنامه بیع خریده بود) مشغول به کار بود، و حتی پشت همون قولنامه به صورت قراردادی بین پدرو پسر به مبلغ ۲۳ میلیون به همسرم واگذار شده ، البته قابل ذکر است در قرارداد اجاره ی مالک با مستاجر اول به صورت رسمی بوده یکی از شرایط فسخ تغییر شغل بوده دیگری حق واگذاری به هیچ عنوان نداشته اعم از وکالت، نمایندگی و … ، نپرداختن اجاره تا دهم هر ماه و به مدت یک سال اجاره داده شده بود که مستاجر ۳ بعد از تاریخ اتمام اجاره با رعایت نکردن شرایط فسخ قرارداد هم تغییر شغل انجام میده هم به غیر واگذار میکنه و وکالت به خریدار هم میده که بتنهایی بره او اجازه مالک رو بگیره که نه پدر همسرم و نه همسرم از سال ۷۵ دنبال اجازه ی مالک نرفتن و همینجوری در مغازه مشغول به بودن و مالک اجاره دریافت میکرد و اشتباهی رخ داده بود که مالک (بنیاد شهید) میپنداشت که مستاجر همون مستاجر اولی است تا اینکه سال ۹۴ پدر همسرم فوت کرد و قولنامه غیب شد به دلیل اینکه پشت قولنامه ،قرارداد فروش و واگذاری به همسرم نوشته شده بود و همه ی وراث مدعی حق سرقفلی شدند همسرم برای اینکه مغازه رو از دست نده سهم مادرش رو خرید و دو تا خواهر و یک برادر نفروختن و تقسیم نامه ای مابین اینها نوشته شد، و در مغازه رو نزاشتن همسرم باز کنه یعنی به مدت ۳ الی ۴ سال مغازه رو بسته نگه داشتند ولی ما اجاره رو سر وقت پرداخت میکردیم و در اون مدت در مزایده شرکت کردیم و ملکیت مغاره رو هم خریدیم و بعد از خرید در مغازه رو باز کردیم و تعمیرات داخلی و تمام بدهی های گذشته ّه ارگانها رو پرداخت کردیم و مغازه رو اجاره دادیم و بعد وراث با تقسیم نامه و کپی قولنامه ای که داشتن از همسرم به اتهام فروش مال غیر مال مشاعی شکایت کردند و با این همه مدرک نتونستیم از خودمون دفاع کنیم و مجرم شناخته شد و به یک سال زندان و ۴۸ میلیون جزای نقدی محکوم شد یعنی به نوعی از اسم وراثی که بهشون ارث انواع معاملات فضولی رسیده استفاده کردند و چون همسرم مالکیت ۶ دانگ عرصه و اعیان رو خریده بود سواستفاده کردند تا سرقفلی رو به اثبات برسونند مالک در اجاره نامه سرقفلی نگرفته و فقط به مدت یک سال باقید شغل مستاجر قرارداد بسته خیلی ممنون میشم راهنمایی بفرمایید؟

باسلام لطفا جهت مشاوره تلفنی تماس بگیرید. مساله شما قابلیت پاسخ در دیدگاه را ندارد. نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارید.

سلام اگه مالک مالی که مالش رو شخص دیگری فروخنه بعد از اطلاع اجازه بده بعدش میتونه پشیمان بشه از تصمیمش؟

با سلام پاسخ منفی است اس با اجازه دادن ابتدایی معامله که معامله ای فضولی بوده صحیح است.

سلام وقت بخیر. اگه معامله انجام شده که بدون اجازه مالک رخ داده توسط ایشان اجازه داده شود تکلیف آن معامله چه خواهد بود؟

با سلام با اجازه مالک معامله صحیح و بدون ایراد خواهد بود. پس معامله فضولی با اجازه مالک صحیح و در غیر این صورت باطل خواهد بود.

سلام خسته نباشید آیا انجام معامله فضولی هم جرم محسوب میشه؟

با سلام معامله فضولی جزء دسته مسائل حقوقی طبقه بندی میشود و جرم انگاری نسبت به آن در قانون صورت نگرفته است.

سلام وقت بخیر میخواستم بدونم معامله فضولی دقیقا یعنی چی؟

با سلام
معامله فضولی یعنی بدون در جریان بدون مالک مالش را معامله کنید و پس از آگاهی ایشان آن معامله را درست بداند.

سلام مگه در فروش مال غیر و معامله فضولی مال دیگری فروخته نمیشه؟ پس چه فرقی دارن و اینکه اگه فروش مال غیر هم تنفیذ بشه ایا معامله صحیح است؟

با سلام
فروش مال غیر و معامله فضولی دو مقوله متفاوت می باشند چرا که در معامله فضولی شخص فضول مال دیگری را به نام دیگری و بدون اجازه شخص مالک می فروشد و در صورتی که مالک معامله مورد نظر را تنفیذ کند معامله صحیح است اما در انتقال مال غیر یا فروش مال غیر انتقال دهنده مال دیگری را به نام خود به دیگری انتقال می دهد و این امر جرم می باشد.

سلام من دعوای فروش مال غیر رو علیه شخصی طرح کردم ولی دادگاه شکایت منو رد کرد به علت عدم احراز قصد مجرمانه . میشه این مورد توضیح بدید؟

با سلام از آنجایی که برای تمام محاکم سوء نیت و قصد مجرمانه در تحقق یک جرم رکن اساسی است پس در صورت عدم احراز دعوا رد خواهد شد البته موضوع از نظر حقوقی قابل بررسی و پیگیری است.