درباره فرمول درآمد بالا

نرخ تنزیل چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

نرخ تنزیل (Discount rate) می‌توان به زبان ساده به این صورت که مقدار نرخ تنزیل درواقع میزان افتی است که ارزش یک سرمایه در طول زمان نسبت به ارزش امروز آن تجربه می‌کند، تعریف کرد. در این مقاله از اکو ساختمان در ابتدا به تعریف نرخ تنزیل پرداخته‌ایم و در ادامه درباره متغیرهای آن و پارامترهای مؤثر بر آن صحبت شده است.

تنزیل چیست؟

تنزیل در حقیقت روشی است که برای تخمین زدن ارزش فعلی جریان وجوه نقدی که در دوره‌های زمانی مشخصی در آینده قابل دریافت و دسترسی هستند، استفاده می‌شود. پایه تئوری و منطق این روش بر این حقیقت استوار است که «هر یک ریال امروز، بیشتر از یک ریال فردا ارزش دارد.»

دلایل مختلفی که ازاین‌بین می‌توان به وجود تورم، استهلاک دارایی، قانون‌گذاری‌های جدید، هزینه نگهداری پول و دیگر موارد ازاین‌دست اشاره کرد؛ بر حق بودن این ادعا کامل واضح به نظر می‌رسد. از سوی دیگر می‌توان این‌طور توضیح داد که تنزیل راهی برای به‌روز کردن ارزش پولی است که در آینده می‌توانیم آن را به دست آوریم.

نرخ تنزیل چیست؟

حالا که با مفهوم تنزیل آشنا شدیم، در ادامه به نرخ تنزیل که موضوع اصلی این مقاله است و همینطور مشخصه‌ای است که در مطالعات امکان سنجی و طرح‌های توجیهی به آن توجه می‌شود، پرداخته می‌شود.

با توجه به این که هزینه‌های مربوط به هر پروژه در طول سال‌های مختلفی انجام می‌شود و همچنین درآمدهای مربوط به آن سرمایه گذاری هم در طول سال‌های مختلف تحقق یافته و به دست می‌آید. نتیجه می‌شود که خواسته یا ناخواسته، اختلاف زمانی میان هزینه‌ها و درآمدها به وجود می‌آید. در واقع همین اختلاف زمانی است که نهایتاً باعث می‌شود، ارزش واقعی هر واحد پول برای انجام هزینه‌ها و یا درآمد به دست آمده در هر دو سال مختلف با هم در ارزش، اختلاف داشته باشد.

درصورتی‌که یک سال خاص به عنوان سال مبنا در نظر گرفته شود، نرخ تنزیل یا به عبارت دیگر حداقل نرخ بازدهی مورد انتظار (MARR) در واقع همان نرخی است که با استفاده از آن می‌توانیم ارزش واقعی هزینه‌هایی که در سال‌های مختلف انجام شده‌اند و یا درآمدهایی که در سال‌های مختلف به دست آمده‌اند را در آن سالی که به عنوان سال مبنا تعریف کرده‌ایم، محاسبه کنیم.

با توجه به توضیحات بالا می‌توان نرخ تنزیل را به‌صورت نرخی که افراد، شرکت‌ها و یا بخش عمومی مایل‌اند تا هزینه‌ها و منافع موجود را با هزینه‌ها، در آینده معاوضه کنند تعریف کرد. این موضوع ریشه در ماهیت تنزیل دارد که به هزینه فرصت سرمایه و قابلیت آن در انجام سرمایه‌گذاری و کسب سود بازمی‌گردد.

درواقع تنزیل فرایندی مالی است که مبنای تحلیل بین زمانی در حوزه‌های مالی و اقتصادی قرار می‌گیرد. بدین صورت که با تبدیل مقادیر ریالی هزینه‌ها و عایدی‌ها در مقاطع زمانی مختلف به ارزش حال و یا بالعکس، این مقادیر را با یکدیگر مقایسه می‌کند.

نرخ تنزیل در بازار مسکن را می‌توان اینگونه تفسیر کرد. فردی را در نظر بگیرید که با رونق گرفتن بازار مسکن مقداری از سرمایه خود را از بازار بورس و سپرده‌های بانکی به بازار مسکن منتقل می‌کند. نرخ تنزیل در این سرمایه گذاری با رشد قیمت مسکن در سال‌های آینده، ثابت ماندن نرخ‌های بهره بانکی، با رکود مواجه شدن بازار بورس و استهلاک مسکن و کاهش ارزش پول رایج می‌توان بسیار کمتر از زمانی باشد که فرد سرمایه خود را در بانک یا در بازار بورس سرمایه گذاری کرده بود. نرخ تنزیل در این سرمایه گذاری کاهش پیدا می‌کند و به اصطلاح سرمایه گذاری اقتصادی به نظر می‌رسد.

نرخ تنزیل بر اساس منطق نرم افزاری

نرخ تنزیل (Discounting Rate) یا همان هزینه سرمایه (Cost of Capital)، برای آورده هر سرمایه گذار (Equity Capital) در هر پروژه و طرحی به طور اختصاصی و به تناسب سطح ریسک آن پروژه تعیین می‌شود. به این شکل که هر چقدر سطح ریسک مربوط به یک پروژه یا طرح بیشتر باشد، نرخ تنزیل که در واقع نشانگر حداقل سطح بازدهی مورد انتظار است، به همان نسبت افزایش پیدا می‌کند.

جدول نرخ تنزیل

در جدول زیر ارزش ۱۰۰۰ ریال طی سال‌های متفاوت با نرخ تنزیل جداگانه آمده است. در این جدول، نوسان نرخ تنزیل در کنار نوسان دوره زمانی که موجب تغییر ارزش حال محاسبه شده، دیده می‌شود. در جدول نرخ تنزیل اهمیت دو عنصر زمان و نرخ را در فرایند تنزیل خاطرنشان می‌کند؛ به این صورت که نتیجه تنزیل از این دو عنصر تبعیت می‌کند، لذا هرگونه لغزش در تعیین نرخ تنزیل از سوی محقق و تحلیلگر می‌تواند در نتیجه گزارش‌ها و تحلیل‌های مرتبط بر آن تأثیرگذار باشد.

فرمول نرخ تنزیل

پایه و اساس تجزیه و تحلیل‌های مالی درک مفهوم این جمله است که هر رقم پیش بینی نشده برای جریانات نقدی در سال‌های آینده برابر یک سرمایه گذاری با نرخ سود سالانه در زمان حال است. در تجزیه و تحلیل‌های مالی برای حذف عامل زمان در محاسبات، ارزش جریانات نقدی که در سال‌های آینده کسب می‌شود با استفاده از ضریب تنزیل (i+1) به ارزش روز تبدیل می‌شود.

معمولاً نرخ تنزیل در یک طرح سرمایه گذاری که برای محاسبه ارزش فعلی هزینه‌ها و درآمدهای پیش بینی نشده برای سال‌های آتی طرح مورد استفاده قرار می‌گیرد، معادل حداکثر نرخ سود بدون ریسک (نرخ سود سپرده بلند مدت بانکی و یا اوراق مشارکت) به اضافه چند درصد برای پوشش ریسک سرمایه گذاری است.

نرخ تنزیل که از آن می‌توان به عنوان یک استاندارد شاخص مالی نام برد، تابعی از زمان، مکان و صنعت مورد بررسی است و در شرایط مختلف با در نظر گرفتن مجموع موارد تأثیر گذار بر آن تعیین و در محاسبات از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

نرخ تنزیل در ایران

نرخ تنزیل در طرح‌های سرمایه گذاری در ایران با استفاده از فرمولی که در بالا به آن اشاره شده برآورد می‌شود.

(Rf) در این فرمول برابر نرخ سود اوراق مشارکت ارزی و همینطور تسهیلات صندوق توسعه ملی در بخش انرژی است که برابر ۸ درصد است.

(RPm) با توجه به معادله چهار این مؤلفه نرخ بازدهی اوراق بهادار در بازار بورس تهران است که طی آمار مربوط به ۵ سال گذشته ۲۴ درصد بوده است.

برای به دست آوردن نرخ تنزیل در محاسبات دلاری رقـم ۲۴ درصـد را پـس از کسـر تـورم داخلـی (طبـق اعـلام بانـک مرکـزی میـانگین نـرخ تـورم ایـران طـی ۵ سـال گذشـته ۲۰ درصـد بـوده اسـت) و اضـافه نمـودن نـرخ تـورم امریکـا (بـه دلار ۲) (درصد طی ۵ سال گذشته ۸ از) درصد نرخ بهره بـدون ریسـک کـم می‌کنیم. بـا انجـام ایـن محاسـبه میـزان حاشـیه سـود بازار معادل منفی ۲ درصد خواهد بود.

(RPi) به دلیل عـدم وجـود اطلاعـات شـفاف در خصـوص میـزان بـازدهی سـرمایه گـذاری در بخـش بالادسـتی نفـت و گـاز در ایـران، حساسـیت سـنجی ایـن متغیـر بـا اعمـال دامنـه تغییرات مثبت و منفی ۳ درصد انجـام گرفتـه اسـت. بـا تقریبـی معـادل ۳ درصـد بالاتر و پایین‌تر از بازدهی بازار در نظر گرفته شده است.

(RP) بـا در نظـر گـرفتن ارقـام رتبـه بنـدی ریسـک اعتبـاری کشـورها و مقایسـه کشـورهایی بـا اقتصـاد مشـابه ایـران رقم (CRP) برای ایران، معادل ۷ درصد برآورد می‌گردد. (i) بــا توجــه بــه ارقــام فــوق بــا در نظــر گــرفتن (RP) معــادل ۳ درصــد، رقــم نــرخ طبــق معادلــه (۳) تنزیــل برابــر اســت.

بــدیهی اســت در صــورت لحــاظ رقــم (RPi) رقم تنزیل به ترتیب معادل ۱۳ و ۱۰ درصد خواهد بود.

تفاوت نرخ تنزیل با نرخ بهره

نرخ تنزیل در بازار سرمایه بسیار حائز اهمیت است زیرا به وسیله آن می‌توان ارزش آتی شرکت‌ها را بر اساس وجوه نقد آن در آینده تخمین زد. نرخ بهره با ریسک به دست آمدن جریان وجوه نقد آتی رابطه مستقیم دارد یعنی هرچه ریسک به دست آمدن وجوه نقد آتی بیشتر باشد نرخ تنزیل نیز بزرگ‌تر است.

سخن آخر

بــا در نظــر گــرفتن شــرایط کنــونی بــه لحــاظ نــرخ بهــره ارزی، نــرخ تــورم داخلــی، نــرخ درباره فرمول درآمد بالا بــازدهی بــازار و ریســک اعتبــاری ایــران، نــرخ تنزیــل جهــت محاســبه ارزش فعلــی خــالص طرح‌های سرمایه‌ای، در محــدوده ۱۰ تــا ۱۶ درصــد بــرآورد می‌شود. بــدیهی اســت در صــورت تغییــر شــرایط بــه لحــاظ اقتصــادی، سیاســی و … کــه منجــر بــه تغییــر در هــر یــک از اجــزای محاســبه نــرخ تنزیــل در فرمــول بالا گــردد، رقــم نــرخ تنزیــل تغییر خواهد نمود.

نسبت فعالیت چیست؟ انواع نسبت های فعالیت

در مطلب پیشین با موضوع نسبت‌های مالی، در خصوص ماهیت، کاربرد و طبقه‌بندی انواع آن پرداختیم و در توضیح ۲ گروه از این نسبت‌ها (نسبت‌های مالی: سودآوری و نقدینگی) مطالبی در بلاگ قرار داده شده است. در این مطلب سعی بر این است گروه دیگری از این نسبت‌ها را با عنوان نسبت‌های فعالیت شرح دهیم.

نسبت فعالیت چیست؟

نسبت فعالیت یا کارآیی ابزاری است که برای سنجش کاربرد دارایی‌های شرکت استفاده شده و از طریق ارزیابی میزان فروش و تأثیر دارایی‌ها بر آن، اندازه‌گیری می‌شود. این گروه از نسبت‌ها، حجم فروش شرکت را با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مانند موجودی کالا، دارایی ثابت و … مقایسه کرده و میزان به‌کارگیری مؤثر منابع شرکت و راندمان عملیات آن را در دوره عملیات ارزیابی می‌کند.

کاربرد نسبت‌های فعالیت

مهم‌ترین عملکرد نسبت‌های گروه فعالیت این است که اقلام ترازنامه را با صورت سود و زیان مرتبط می‌سازد. یکی از نکاتی که در اینجا باید موردتوجه قرار گیرد این است که اقلام ترازنامه در لحظه محاسبه می‌شوند اما اقلام سود و زیان مربوط به یک دوره زمانی خاص هستند که در محاسبه و تحلیل این نسبت، اغلب این موضوع در نظر گرفته نمی‌شود.

انواع نسبت‌های فعالیت

انواع نسبت‌هایی که در این گروه قرار دارند شامل موارد زیر است؛

• دوره گردش موجودی کالا
• دوره وصول مطالبات
• دوره گردش مواد و کالای نیم ساخته
• دوره واریز بستانکاران
• دفعات گردش سرمایه جاری
• دفعات گردش سرمایه ثابت
• دفعات گردش دارایی
• درصد تغییر فروش

۱-دوره گردش موجودی کالا

دوره گردش موجودی کالا، بازه زمانی را نشان می‌دهد که در آن دفعات گردش کالا اتفاق افتاده است. برای محاسبه این نسبت ابتدا به توضیح مفهوم گردش موجودی کالا یا دفعات گردش کالا می‌پردازیم.

گردش موجودی کالا بیانگر این است که موجودی کالا و مواد اولیه شرکت، در یک بازه زمانی مشخص (به‌عنوان‌مثال یک سال مالی) چند بار به فروش رسیده و جایگزین شده است.

درنتیجه مفهوم دوره گردش موجودی کالا، بازه زمانی موردنیاز برای اینکه یک کالای ساخته‌شده، فروخته شود را نمایش می‌دهد.

نحوه محاسبه نسبت گردش مربوط به موجودی اقلام:

به‌منظور محاسبه نسبت گردش درباره فرمول درآمد بالا موجودی کالا باید به شیوه زیر عمل نماییم:

فرمول دفعات گردش کالا:

فرمول متوسط موجودی کالا:

• موجودی کالا در ابتدا و انتهای دوره و همچنین بهای تمام‌شده کالای فروش رفته از صورت سود و زیان قابل‌استخراج است.

تجزیه و تحلیل نسبت گردش مربوط به موجودی اقلام:

بالا بودن نسبت دوره گردش کالا، به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• فروش شرکت نسبت به موجودی کالا، افزایش بیشتری داشته و شرکت از کارایی عملیاتی بالایی برخوردار است.
• سرمایه‌گذاری‌ شرکت در موجودی کالا کاهش‌یافته است.
• چرخه عملیاتی تبدیل مواد و موجودی کالا به وجه نقد، کوتاه است.
• دوره رکود موجودی کالا در انبار کوتاه است.

پایین بودن نسبت گردش موجودی کالا به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• نگهداری میزان زیادی از موجودی‌ کالا در شرکت (انبار شدن کالاها)
• پایین بودن سطح فروش در شرکت
• بالا بودن هزینه‌های نگهداری موجودی کالا در شرکت
• احتمال بروز مشکل در تأمین مالی شرکت به دلیل پیش‌بینی پایین بودن وجوه نقد آن
• ایجاد خط تولید جدید و عدم تبلیغات برای فروش محصولات آن.

مثال: نسبت گردش موجودی کالا در طی ۵ سال متوالی برای شرکت الف به شرح زیر است:

سال مالی	۱۳۹۰	۱۳۹۱	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۱۳۹۴
نسبت گردش موجودی	۳۳۹٫۸۰	۲۳۳٫۹۳	۱۷۸٫۶۸	۱۲۰٫۸۷	۱۱۳٫۱۶

با توجه به اطلاعات جدول بالا، دوره گردش موجودی کالا در طی ۵ سال، بهبودیافته است. در سال ۱۳۹۴ نسبت به سال ۱۳۹۰ یک بهبود ۲۲۷ روزه وجود دارد. این موضوع بیانگر بهبود حجم موجودی کالا در مقایسه با تولید شرکت و استفاده بهینه از موجودی‌ها است. تعدیل این نسبت گویای استفاده بهینه از موجودی کالا در شرکت است. با توجه به مثال بالا شرکت الف موفق شده پتانسیل موجود خود را به بهترین نحو استفاده کند.

۲-نسبت گردش دارایی چیست؟

این نسبت میزان تأثیرگذاری گردش دارایی ها را در کسب درآمد شرکت نشان می‌دهد و بیانگر این است که چگونه دارایی‌های شرکت برای ایجاد درآمد بکار گرفته می‌شود. با مقایسه این نسبت در دوره‌های گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش دارایی‌ها در کسب درآمد بیشتر توسط شرکت، تأثیرگذار بوده است یا خیر.

نحوه محاسبه نسبت گردش دارایی

این نسبت حاصل تقسیم فروش شرکت بر کل دارایی‌های آن است.

مثال: نسبت گردش دارایی های شرکت الف در ۵ سال متوالی به شرح زیر است:

سال مالی	۱۳۹۰	۱۳۹۱	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۱۳۹۴
نسبت گردش دارایی	۰٫۴۷	۰٫۵۳	۰٫۵۵	۰٫۷۴	۰٫۹

روند نسبت گردش دارایی ها، فاصله بین فروش و دارایی‌ها را در شرکت الف نشان می‌دهد. با توجه به کم شدن این فاصله می‌توان نتیجه گرفت افزایش مجموع دارایی‌ها (ثابت و جاری) موجب افزایش درآمد شرکت شده است. این موضوع به معنای مدیریت بهینه کل دارایی‌های مجموعه است.

تجزیه و تحلیل نسبت گردش دارایی

بالا بودن نسبت گردش دارایی ها، توانایی شرکت را در استفاده موفق از مجموع دارایی‌ها و امکانات خود نشان می‌دهد.

چنانچه دارایی‌های شرکت افزایش فراوانی داشته باشد اما از طرف دیگر درفروش شرکت رشد چندانی مشاهده نشود، می‌توانیم در مورد فروش و دارایی‌های آن به نتایج زیر دست یابیم:

• افزایش در دارایی‌های جدید بدون برنامه‌ریزی دقیق صورت گرفته است و درنتیجه شرکت دچار تورم در بخش دارایی‌ها شده است.
• شرکت دارای مشکل بازاریابی در فروش محصولات خود است؛ یعنی بازار محصول اشباع‌شده و شرکت باید به دنبال بازارهای جدید باشد.

۳-نسبت گردش دارایی‌های ثابت

این نسبت بیانگر میزان تأثیرگذاری دارایی‌های ثابت شرکت بر کسب درآمد آن است.

نحوه محاسبه نسبت:

نسبت گردش دارایی‌های ثابت از تقسیم میزان فروش خالص شرکت بر متوسط دارایی‌های ثابت آن، به دست می‌آید.

تجزیه‌وتحلیل نسبت:

بالا بودن نسبت گردش دارایی‌ ثابت نشان می‌دهد شرکت در استفاده از این دسته از دارایی‌های خود به‌عنوان یکی از عوامل تولید، موفق بوده است. از سوی دیگر پایین بودن این نسبت ناشی از سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد در دارایی‌های ثابت و پایین بودن درآمد شرکت، نسبت به آن است. این امر می‌تواند به‌منزله عدم کارایی دارایی‌های ثابت شرکت باشد.

مثال: نسبت گردش دارایی‌های ثابت شرکت الف در ۵ سال متوالی به شرح زیر است:

سال مالی	۱۳۹۰	۱۳۹۱	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۱۳۹۴
نسبت گردش دارایی‌های ثابت	۸٫۶۸	۷	۶٫۵۵	۴٫۶۳	۶٫۱۸

با توجه به روند کاهشی این نسبت در شرکت فوق، می‌توان گفت کارایی آن در طول سال‌ها برای استفاده از دارایی‌های ثابت به‌عنوان یکی از عوامل تولید کالا، کاسته شده است و شرکت بدون برنامه‌ریزی برای افزایش فروش خود، اقدام به افزایش سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت خود کرده است.

۴-دوره وصول مطالبات

هدف از بررسی مطالبات شرکت، آنالیز کیفی حساب‌ها و اسناد دریافتنی است. نسبت دوره وصول مطالبات، به دوره زمانی گفته می‌شود که با فرآیند فروش آغاز و تا وصول وجوه مربوطه ادامه می‌یابد.

با بررسی این نسبت درمی‌یابیم شرکت درآمد فروش خود را در چه بازه زمانی به چرخه عملیاتی بازمی‌گرداند.

نحوه محاسبه نسبت:

برای تعیین دوره وصول مطالبات لازم است ابتدا گردش مطالبات را به‌صورت زیر تعیین نماییم:

فرمول گردش مطالبات:

فرمول دوره وصول مطالبات:

تجزیه‌وتحلیل نسبت:

چنانچه دوره وصول مطالبات شرکت کوتاه باشد به این معناست که شرکت برای تأمین اعتبار خود و افزایش سرمایه در گردش، بار مالی کمتری دارد و این امر موجب افزایش درآمد شرکت نیز می‌شود. حال بالا بودن دوره وصول مطالبات بیانگر آن است که شرکت برای فروش کالاهای خود، از شرایط نسیه بسیار زیاد استفاده کرده و یا اینکه برنامه منظمی برای وصول مطالبات خود از بدهکاران ندارد.

دوره وصول مطالبات معیار اندازه‌گیری مدت زمان لازم برای جمع‌آوری وجوه حاصل از فروش به مشتریان است.

مثال: دوره وصول مطالبات شرکت الف در طی ۵ سال، به شرح زیر است:

سال مالی	۱۳۹۰	۱۳۹۱	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۱۳۹۴
دوره وصول مطالبات	۲۱۷٫۴۷	۱۵۷٫۰۵	۱۳۱٫۲۱	۹۵٫۵۷	۷۱٫۸۵

همان‌طور که مشاهده می‌شود، دوره بازگرداندن عواید حاصل از فروش شرکت الف، در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۰، ۱۴۵٫۶۲ روز کاهش داشته است. این به معنای بهبود ۶۶٫۹۷ درصدی در این نسبت است.

۵-دوره گردش عملیات

دوره گردش عملیات، دوره‌ای است که طی آن شرکت مواد اولیه را خریداری و کالایی را تولید کرده و به دست مشتری می‌رساند و درنهایت وجه نقد را از وی دریافت می‌کند. به بیان ساده دوره گردش عملیات را بر اساس سایر نسبت‌های فعالیت با مجموع دوره وصول مطالبات و گردش موجودی کالا برابر است.

نحوه محاسبه نسبت:

فرمول دوره گردش عملیات برای محاسبه نسبت دوره گردش عملیات در شرکت‌های غیرتولیدی با شرکت‌های تولیدی متفاوت است.

در شرکت‌های غیر تولیدی:

دوره گردش موجودی کالا+ دوره وصول مطالبات= دوره گردش عملیات

در شرکت‌های تولیدی:

دوره گردش موجودی کالا+ دوره وصول مطالبات+ دوره تولید کالا = دوره گردش عملیات

• دوره تولید کالا: به مدت‌زمانی که مواد اولیه به کالای ساخته‌شده تبدیل می‌شود، دوره تولید گفته می‌شود. به‌عنوان‌ مثال چنانچه دوره تولید کالا در شرکت تولیدی، ۲۲۰ روز باشد یعنی وجوه نقد شرکت به مدت ۲۲۰ روز در پروسه موجودی‌ها، کالای در جریان ساخت و حساب‌های دریافتنی، قرار خواهد گرفت.

تجزیه‌وتحلیل نسبت:

برای تحلیل این نسبت با یک مثال شروع می‌کنیم. فرض کنید دوره گردش عملیات در شرکتی ۹۰ روز است. این یعنی ۹۰ روز طول می‌کشد تا کالاهای خریداری‌شده و موجود در انبار به فروش رسیده و وجوه ناشی از حساب‌های دریافتنی جمع‌آوری و وصول شوند.

شرکتی که دوره گردش عملیات کوتاهی دارد، نیازمند سرمایه در گردش کمتری است. به دلیل اینکه دوره وصول مطالبات پایین‌تری داشته و زمان کمی طول خواهد کشید تا کالای تولیدشده به وجه نقد تبدیل شود. لذا برای بدهی جاری نیاز به افزایش دارایی جاری وجود ندارد.

۶-نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش

همان‌طور که قبلاً گفته‌شده، سرمایه در گردش تفاوت دارایی جاری از بدهی جاری شرکت است. با توجه به اینکه یکی از اجزای تشکیل‌دهنده دارایی جاری موجودی کالا است، نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش نشان‌دهنده آن است که چه مقدار از سرمایه در گردش شرکت را موجودی کالا تشکیل داده است.

نحوه محاسبه نسبت:

برای محاسبه نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش، باید موجودی کالا را بر سرمایه در گردش تقسیم نماییم.

بدهی جاری- دارایی جاری = سرمایه در گردش

تجزیه‌وتحلیل نسبت:

بالا بودن نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش، نشان‌دهنده این است که شرکت در عملیات جاری خود دارای مشکل است. تولید موجودی کالا به معنای تبدیل یک دارایی مولد (جاری) به یک دارایی غیر مولد است و تا زمانی که این دارایی به فروش نرسد و وجوه نقد حاصل از آن به چرخه تولید بازنگردد نمی‌توان از عملیات شرکت انتظار بازدهی داشت. بزرگ بودن این نسبت می‌تواند ناشی از مشکل شرکت در امر فروش و بازاریابی باشد. به عقیده برخی از تحلیلگران حداکثر مناسب برای این نسبت ۸۰ درصد است.

مثال: شرکت الف در مهروموم‌های ۹۰ تا ۹۴ دارای نسبت موجودی کالا به سرمایه گردش به شرح زیر است:

سال مالی	۱۳۹۰	۱۳۹۱	۱۳۹۲	۱۳۹۳	۱۳۹۴
نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش	۲٫۰۱	۲٫۰۶-	۳٫۰۸-	۲٫۸۴	۲٫۱۳-

در بررسی این نسبت در شرکت الف مشاهده می‌کنیم، در برخی از دوره‎‌های مالی به‌عنوان‌مثال سال‌های ۹۱،۹۲ و ۹۳، نسبت مقدار منفی به خود گرفته است. دلیل این امر منفی شدن بخش مخرج کسر است که سرمایه در گردش شرکت را نشان می‌دهد. در سال‌‎های مذکور بدهی‌های جاری بیشتر از دارایی‌های جاری بوده است. منفی شدن مقدار سرمایه در گردش دلایل متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• شرکت از محل اعتبارات کوتاه‌مدت برای بدست آوردن دارایی غیر جاری استفاده کرده است.
• در دوره‌هایی که نسبت منفی شده است بخشی از بدهی‌های بلندمدت که سررسید شده‌اند، موجب افزایش بدهی جاری شده است.

نکته: هنگامی‌که سرمایه در گردش شرکت مقدار منفی به خود می‌گیرد برای بررسی بهتر وضعیت شرکت بهتر است به ارزیابی نسبت‌های نقدینگی آن در دوره‌های موردنظر بپردازیم.

۷-نسبت گردش سرمایه جاری

سرمایه در گردش بخشی از خالص دارایی‌های جاری است که مستقیم یا غیرمستقیم تسهیلاتی را در چرخه تولید ایجاد می‌کنند.

نسبت گردش سرمایه جاری، تأثیر سرمایه در گردش را در فروش شرکت نشان می‌دهد.

نحوه محاسبه نسبت:

برای محاسبه نسبت گردش سرمایه جاری، باید میزان فروش شرکت را بر سرمایه در گردش آن تقسیم نماییم.

بدهی جاری- دارایی جاری = سرمایه در گردش

تجزیه‌و تحلیل نسبت:

زمانی که نسبت گردش سرمایه جاری در یک شرکت افزایش می‌یابد به ۲ دلیل است؛ یا مخرج کسر این نسبت که نشان‌دهنده سرمایه در گردش است کاهش یافته و یا صورت کسر که نمایانگر فروش است افزایش داشته است. بهتر است این نسبت در کنار نسبت دوره گردش عملیات، مقایسه و ارزیابی شود. از طرف دیگر بهتر است این نسبت در مقایسه با مقادیر خودش در دوره‌های قبل نیز بررسی شود.

۸-نسبت بازپرداخت دوره بستانکاران

چنانچه قیمت تمام‌شده کالای خریداری‌شده در طی دوره را بر متوسط بستانکاران که برابر است با مجموع حساب‌ها و اسناد پرداختنی ابتدای دوره و انتهای دوره تقسیم بر ۲، تقسیم کنیم عدد به‌دست‌آمده تعداد دفعات پرداخت به بستانکاران را نشان می‌دهد. حال با تقسیم عدد ۳۶۵ بر نتیجه کسب‌شده (تعداد دفعات پرداخت) نسبت دوره بازپرداخت به‌دقت می‌آید.

پنج نکته ی کلیدی در کسب درآمد اینترنتی که تا کنون مطرح نشده است

اینترنت بهترین مکان برای ثروتمند شدن (بخش اول) این رویا واقعیت دارد ؟! زندگی رویایی و زیبا باید اینگونه باشه که هر وقت دلتان خواست از خواب بیدار شوید و پس از میل کردن یک صبحانه مفصل در حالی که با کامپیوتر شخصی در حال کسب درآمد اینترنتی هستید و یک فنجان چای یا قهوه می نوشید پول سازی کنید. و هر وقت خواستید بدون محدودیت و نگرانی از کسب و کار به اتفاق خانواده و عزیزان خود به یک تعطیلات بسیار شاد و مفرح در هر نقطه از جهان بروید.

زندگی یا جهنم ؟.

اما خیلی از مردم برای داشتن یک زندگی معمولی باید صبح زود از رختخواب نرم و راحت خود جدا شوند ، در ترافیک سنگین خود را به دفتر کارشان که سالها در آنجا مانند یک پرنده در قفس زندانی شده اند برسانند و کارهای تکراری را برای بدست آوردن درآمد ناچیزی بطور مداوم انجام دهند ، آیا از زندگی خود با این شرایط لذت می برند ، فکر نمی کنید در حال خراب کردن بهترین زمانهای عمر خود برای بدست آوردن مبلغ محدودی پول هستند.

همه ی ما تبلیغات مختلف و مطالب زیادی در مورد راه های سریع پولدار شدن در عرض چند ماه و یا یکسال را دیده و خوانده ایم ، واقعیت این است که این تبلیغ ها و مطالب بیشتر جیب مالک برندها و صاحب کسب و کار را از پول پر می کنند و شما باید زندگی و وقت خود را صرف کسب درآمد ناچیزی کنید. همه اینها کمی مضحک هستند و بیخود شما را امیدوار می کنند و پس از اینکه واقعاً به آن مبالغی که آنها به شما وعده داده بودند نمی رسید انگیزه خود را از دست خواهید داد و زندگی شما به یک جهنم تبدیل می شود.

شما یک احمق نیستید !! آنها واقعیت را نمی گویند واقعاً اینقدرها هم راحت نیست که آنها می گویند.

من هشت سال در فضای اینترنت و کسب و کار اینترنتی مشغول بکار هستم واقعاً به شما می گویم اینترنت بهترین مکانی است که می توان از طریق آن پولدار شد و کسب درآمد کرد. برای پولدار شدن از طریق اینترنت و راه اندازی کسب و کار اینترنتی نکاتی هست که افراد موفق این عرصه تا به حال به شما نگفته اند نه اینکه این نکات راز باشند بلکه کسی از آنها نخواسته که این نکات ریز را برای شما باز گو کنند.

زیرا مردم عادی می خواهند باور کنند که کسب درآمد اینترنتی راحت ، ساده و سرگرم کننده است در حالی که اصلاٌ اینگونه نیست !!

1- دروس کلیدی در کسب درآمد اینترنتی :

درس اول # شما نمی توانید فقط با صرف اوقات فراغت خود به نتیجه مطلوب برسید :

صرف نظر از اینکه شما در حال ایجاد یک وبلاگ ، فروشگاه اینترنتی آنلاین و یا وب سایت آموزشی هستید به این کار خود به دید یک کسب و کار نگاه نکنید ، این یک پروژه است یک سرگرمی بدون دفتر ، بدون کارمند ، بدون بودجه و بدون مدل کسب کار این فقط برای پر کردن اوقات فراغت شماست.
افرادی که در یک کسب و کار آنلاین موفق می شوند روزی که آن کار را شروع کرده اند هرگز برای خود دفتر و یا کارمند استخدام نکرده اند. اما آنها از همان ابتدا به مسائل پیرامون کسب و کار خود فکر کرده و تمام جوانب آن را بررسی نموده و مشابه هر کسب و کار دیگری در مورد آن تحقیق کرده اند.
بگذارید یک مثال برای شما بزنم فرض کنید بدنبال کسب درآمد اینترنتی از طریق راه اندازی یک مرکز خدمات خشک شوئی هستید. برای اولین بار سعی کنید با رفتن به مراکز و سایر کسب و کارهای خشک شوئی تمام فوت و فن کار را یاد بگیرید کارهای اصلی را خودتان انجام دهید و هر کجا دانش لازم را نداشتید آن را فرا بگیرید. سعی کنید بهترین روش را برای انجام کارها بیابید ، پس از راه اندازی کسب و کار و گذشت زمان پول خوبی می توانید پس انداز کنید حالا با بخشی از آن پول و تجربه ی که در طول این مدت کسب کرده اید کسب و کار خود را با تبلیغ گسترش دهید و از پتانسیل بازار خود استفاده کنید طولی نمی کشد که شما موفق خواهید شد.

به عبارت دیگر شما باید تمام فکر ، تلاش جدی و پشتکار خود را برای کسب درآمد اینترنتی صرف کنید. شاید لازم باشد ماها و یا چند سال این کار را انجام دهید ولی در نهایت کسب و کار شما موفق می شود. این یک اصل برای شروع کسب و کار و رسیدن به موفقیت و هدف است.

به هر دلیلی ذهنیت مردم در مورد کسب درآمد از طریق اینترنت متفاوت است آنها فکر می کنند از طریق اینترنت می توانند سریع ، آسان و بی دردسر پولدار شوند آنها به دنبال کار راحت و صرف زمان کم هستند نه سخت و طولانی. آنها می خواهند بی هدف بازی کنند نمی خواهند بصورت هدفمند در بازی پیروز شوند. آنها سعی می کنند سرمایه گذاری خود را از زمان و پول در کسب و کار خود به حداقل برسانند نه سودآوری خود را به حداکثر برسانند.

من می خواهم با شما رو راست باشم :

کسب درآمد اینترنتی به اندازه سایر مشاغل و کسب و کار ها سخت است. نیاز به سرمایه در یک کسب و کار اینترنتی به مراتب از راه اندازی یک رستوران ، کارخانه و یا فروشگاه تجهیزات ساختمان کمتر است و کسب درآمد با سرمایه کم از این طریق امکان پذیر است. در واقع شروع بکار کسب و کار اینترنتی راحت تر و آسان تر است اما شما با یک رقابت جهانی مواجه هستید. شما برای موفقیت در کسب و کار خود باید بهتر ، دقیق تر و سریعتر از رقبا تنها در بازار محلی خود فعالیت کنید.

تنها نگرش صحیح این است که باید بپذیرید شما سالها وقت و سرمایه خود را صرف می کنید تا در کسب و کار خود موفق شوید و به کسب درآمد اینترنتی برسید و یا با درباره فرمول درآمد بالا کمال ناباوری نهایتاً شکست بخورد. اگر موفق شوید بدلیل نبوغ شما و استفاده از برخی تکنولوژهای جادوئی که پول را از درون کامپیوترتان بیرون می کشد نخواهد بود.

چند فرمول اقتصادی کاملاً خانگی/راهکار شما برای کنترل مخارج خانه چیست؟

دوران دانشجویی استاد «اقتصادِخُرد» ما فرمول ها را کاربردی آموزش می داد تا فقط با یک مشت عدد مواجهه نباشیم. چند جمله معروف برای تعریف اقتصاد داشت و از همه بیشتر این یکی: «اقتصاد یعنی مخارج به اندازه و گاه درباره فرمول درآمد بالا بیش از درآمد اهمیت دارد.»

گروه زندگی ؛ نعیمه جاویدی: چند سال است نرخ تورم افزایش پیدا کرده و مخارج چنان بالا رفته که خواه ناخواه باید سبدکالایی و خرید خانواده را دقیق تنظیم کنیم تا ضرر نکنیم، مقروض نشویم و اگر ممکن بود حتی شده مقداری اندک اما حتماً پس انداز داشته باشیم. معمولاً در ذهن بیشتر ما اینطور جاافتاده که درآمد نقش تعیین کننده در رفاه دارد، درست است اما لزوماً کامل و کافی نیست.

بیشتر توضیح می دهیم؛ کارشناسان اقتصاد نقش مخارج را در مدیریت اقتصادی به همان اندازه مهم می دانند که درآمد را. اینکه هر فرد بنابه میزان درآمد خود بتواند مخارجش را مدیریت کند، مقروض نشود و پولی پس انداز کند، امتیاز اصلاً کم و کوچکی نیست. در رشته مطالبی این مهارت ها را با هم خواهیم آموخت اما «تجربه های شخصی» شروع خوبی برای «مدیریت هزینه» خانوار به خصوص در این روزهاست که در گپ و گفت با افراد درباره فرمول درآمد بالا به خصوص بانوان موفق در مدیریت اقتصاد خانواده می توان به آن رسید.

کیفیت خوب و نگه داری درست

«حسنا محبی» 35 ساله است، بانوی دهه شصتی و مادر دو فرزند دوقلو. محبی می گوید که با استفاده از یک قانون ساده توانسته از مخارج نادرست جلوگیری کند و پس انداز مناسبی هم داشته اند. اما شیوه اش چیست؟ او آن را به اشتراک می گذارد: «خرید اقلام با کیفیت پایین را ممنوع و خریدهای «خُرد» را به شدت کنترل می کنم.» باید در این باره توضیحات بیشتری بدهد تا ماجرا بهتر روشن شود: «خوشبختانه مستاجر نیستیم، بچه ها هم 9 ساله هستند. با کمک هم توانسته ایم با 6 میلیون تومان حقوق همسرم مخارج زندگی را تا حدی مدیریت کنیم. موقع خرید خیلی دقت می کنم لوازم پرکاربرد را در حد استطاعت مالی باکیفیت انتخاب کنیم برای مثال یک کیف دوشی و دستی خوب می خرم به جای چندتا و از همان مادامی که سالم است استفاده می کنم، دخترها هم همین طور. سه سال قبل پوتین های خوبی خریدیم که در نگه داری آن ها هم دقت کرده ایم و هنوز خوب و سالم هستند. مدلشان طوری است که همیشه مد می مانند. اگر نمونه بی کیفیت می خریدیم باید هر سال پوتین می خریدیم که نه ممکن بود نه برای محیط زیست، خوب.»

مناعت طبع خریدنی نیست

درباره مدیریت خریدهای خرد هم می گوید: «بچه ها موقع خرید تنقلات دو حق انتخاب دارند. ژله، کیک و انواع بیسکوئیت و کوکی را خودم در خانه تهیه می کنیم به شدت به صرفه و سالم تر است. اصلاً شما فکر کنید اوضاع مالی خوب باشد، اینکه بچه ها هروقت بروند مغازه انواع خوراکی را بردارند و مصرف کنند نه برای تربیت آن ها خوب است نه سلامتی شان. بالاخره فردای روزگار باید خانه و زندگی خودشان را اداره کنند باید از حالا تمرین کنند و یاد بگیرند یا نه؟ عزت نفس و مناعت طبع با پول به دست نمی آید.»

استاندارد خودت را داشته باش

«صبا سروری» هم دانشجوی متاهل است و یک فوت مهم کوزه گری برای کنترل مخارج خانه دارد. او می گوید که هیچ وقت بنابه معیار و استانداردهای دیگران به خصوص فروشنده ها خرید نکرده و همیشه نیازها و استانداردهای خودش و خانواده را ترجیحح داده است. فرمول اقتصادی اش را اینچنین توضیح می دهد : «مغازه دار یک سری جنس برای فروش آورده و می خواهد بفروشد. قرار نیست عینک بدبینی بزنیم و آن ها را قضاوت کنیم. باید اما خودمان برای خرید برنامه ریزی داشته باشیم و اگر لازم شد درباره کیفیت کالا یا ضمانت خرید و مواردی مثل این راهنمایی بگیریم نه اینکه برای خرید فلان قلم کالا برویم توی مغازه و انقدر سردرگم باشیم که فروشنده تشویقمان کند برای خرید. به خصوص با گفتن جمله هایی مثل این: این پرفروش ترین کار ما بوده/ از این برای خانه خودمان هم برده ام/این کالا را با همین کیفیت و قیمت نمی توانی جای دیگری پیدا کنی/امروز نخری از دستت رفته و. من نمی گویم خرید نکنیم، یا بدبین باشیم به راهنمایی فروشندگان بنده خدا، نه! می گویم از هر مغازه کالایی بخریم که واقعاً احتیاج و صلاحدید خودمان است.»

تو مقروض می شوی نه دیگران

سروری حرف هایش را کامل می کند و می گوید: «ببین کدام کالا در خانه شما بیشتر تاب می آورد، مورد پسند خانواده قرار می گیرد و نیازهایتان را بهتر برآورده می کند، همان را بخر. اگر دو سایز آبکش برای ازدواج و جهیزیه ات لازم داری فقط همان را بردار، اینکه مردم چه می گویند، بد است سرویس ناقص باشد یا. اصلاً به این حرف ها اهمیت نده! وقتی زیر بار قرض باشی نه آن دیگران نه آن فروشنده نمی توانند کمکت کنند. استاندارد و شیوه خودت را داشته باش. طوری خرید کن که واقعاً نیاز داری، مقروض نمی شوی و به زحمت نمی افتی. خواهید دید پولتان برکت پیدا می کند و صرف ضرورت ها خواهد شد.»

قرینه بازی را فراموش کن!

«خدیجه قره داغی» هم بانوی میانسالی با تجربه است که دو دخترش را راهی خانه بخت کرده و می گوید: «دورِ قرینه، دست، سِت و یک برند خریدن را خط قرمز پررنگ بکشید اگر به آرامش خودتان و خودکفایی اقتصادی خانواده اعتقاد دارید.» قره داغی صریح صحبت می کند و می گوید که همه این حرف ها را به دو دخترش هم گفته و نگذاشته همسرش با اینکه وضع مالی خوبی داشته اند برای جهیزیه دخترانشان بریز و بپاش کند: «در خانه ما یک دانه برنج هم دورریخته نمی شود. من کشاورززاده هستم و خوب می دانم زندگی مان با چه زحمت و یک قران گذاشتن روی یک قران به اینجا رسیده است. در خانه ما یک سینی مخصوص مهمان داریم، یکی دم دستی و یکی هم برای کارهای آشپزخانه. گلدان یکی داریم. هیچ وقت دنبال ست کردن، جمع کردن قرینه لوازم خانه نبودم.»

عیب کدام است و بد کدام؟!

اعتراف می کند که آدم موقع خرید وسوسه می شود: «برعکس من خواهرم از هر مدل تابلو، گلدان و. دو تا یک شکل دارد. همیشه به او می گویم که قرار است با این لوازم زندگی کنیم نه اینکه انباردار شویم. موقع خرید خودم هم بارها وسوسه شده ام از فلان مدل لیوان دو، سه دست بردارم اما سریع خودم را کنترل می کنم. چه درباره فرمول درآمد بالا کسی گفته وقتی سفره برای مهمان پهن می کنم همه دیس ها، ظروف یک شکل نباشد، عیب است؟ عیب این است که به مهمان سرزده اخم کنم، انقدر خودم را با این کارها خسته کنم که جانِ خوشامدگویی نداشته باشم و مهمان معذب شود. بد آن است که من فلان سرویس بلور برند میلیونی را داشته باشم اما هنوز دندانم خراب باشد، آزمایشم را ندهم یا نتوانم یک کیلو میوه بخرم و توی یک ظرف ساده به بچه هایم تعارف کنم. چه کسی گفته اگر مانتوی قرمز می خرم باید کیفم هم حتماً قرمز باشد؟ عیب این است که لباسم کثیف باشد. چه کسی گفته مهمانی حتماً باید پلو و چلو باشد، عیب این است که انقدر تجملات و گرفتاری زیاد شد که سال تا سال در خانه هم را باز نمی کنیم.»

تدابیری برای ایام مستاجری

«ساناز سیدی» هم بانوی 28 ساله ای است که مستاجر هستند و فرمول خودش را برای کنترل مخارج زندگی دارد و می گوید: «در این 6 سال، 3 بار جابجایی و اسباب کشی داشتیم. هزینه باربری چندانی نمی دهیم چون لوازم زندگی ما کاملاً به اندازه، سبک و مقاوم انتخاب شده است. بالاخره در هر جابجایی و البته گذر زمان وسایل دچار استهلاک می شوند هرچقدر تعداد لوازم بیشتر باشد، دقت برای بسته بندی کمتر و خستگی بیشتر می شود. لوازم بزرگ زندگی ما همان لوازم برقی رایج در همه خانه هاست. بوفه ندارم. میزهای عسلی تاشو هستند. به جای یک یا دو فرش بزرگ، سه تکه فرش 6 متری انتخاب کرده ام که نگه داری، نظافت و جابجایی به مراتب آسانی دارند. بنابراین هزینه های نگه داری، شستشو و جابجایی به شدت پایین آمده برای مثال تمام این سال ها فقط یک بار هزینه قالیشویی پرداخته ایم.»

یک رسم قشنگ اقوام ما

او درباره سبک زندگی اش بیشتر توضیح می دهد: «من یک کت گرم، یک پالتو و یک بارانی دارم که 4 سال است استفاده می کنم. هرسال یک مانتو مجلسی اسپرت می خرم مانتو سال قبل تبدیل می شود به مانتوی دم دستی سال بعد چون به اندازه کافی پوشیده، شیک و در عین حال راحت است. به طور کلی طوری خرید می کنم که بتوانم بیشترین استفاده را ببرم. هر وعده طوری آشپزی می کنم که غذایی اضافه نماند که هدر برود. هیچ وقت لوازم دکوری بی کاربرد نخریده ام، کلاً یک قانون مهم دارم که چیزی که به کارنیاید درباره فرمول درآمد بالا را نباید خرید. این ها ترفندهای من برای کاهش هزینه و افزایش پس انداز است. در مهمانی ها رسم خوب فامیلی داریم که فقط یک نوع میوه می خریم. اگر کسی نتواند به مهمانی بیاید حتما یک روز یا دست چند ساعت جلوتر خبر می دهد تا میزبان کمتر تدارک ببیند.» دلش می خواهد حتماً این جملات را بگویید: «شاید هنوز قسمت نشده خانه بخریم اما همین که مقروض کسی نیستیم خدا را شکر! مسئولان اگر فکری برای ثبات قیمت بکنند بالاخره مردم هم می توانند بهتر زندگی و برنامه ریزی کنند.»

قدر پول را بهتر فهمیدم

«م. حشمتی» هم بانوی شاغلی است که به گفته خودش زندگی خوبی که امروز دارند را از صفر به اینجا رسانده است و می گوید: «بعد از ازدواج اوضاع خوب پیش می رفت تا اینکه همسرم سرمایه اش را در یک کار تولیدی سرمایه گذاری کرد، متاسفانه مهارت چندانی نداشت و بعد از مدتی سرمایه اش از بین رفت چون حسابی ضرر کردند و مقروض هم شدند. روحیه اش به شدت بهم ریخت طوری که حدود یکسال افسردگی گرفت و گوشه گیر شد. خوشبختانه من شاغل بودم، قلاب بافی حرفه ای هم بلد بودم و مربی گری شنا هم داشتم خلاصه اینکه از این راه ها درآمد داشتم و خرج خانه تامین می شد، درآمد همسرم هم کامل برای قرض ها می رفت. قبل از این اتفاق به شدت اهل خرج کردن بودم. این اتفاق هر بدی ای که داشت، یک خوبی هم داشت. اینکه اهل حساب-کتاب شدم و پول را حساب شده خرج و پس انداز می کنم.»

این پختگی را مدیون آن اتفاقیم

حشمتی می گوید: «ما که نصف سال غذا از بیرون می گرفتیم حالا حتی موادغذایی را هم طبق برنامه یک ماهه آشپزی می خریم. لوازم پرکاربرد را تعداد می خریم تا هربار ناچار نباشیم وقت و هزینه بیشتر بگذاریم. موقع خرید برنج، چای و بعضی موادغذایی اول کمی نمونه می خریم اگر کیفیت موردنیاز را داشت بیشتر خرید می کنیم. آب، برق و گاز را حساب شده، استفاده می کنیم. برای مثال آب شستشوی سبزی برای آبیاری گلدان ها استفاده می شود و. لوازم مازاد بدون استفاده را فروخته ایم و لوازمی که نداریم را خریده ایم. ماشین ظرفشویی و زودپز جهیزیه ام را استفاده نکرده بودم، فروختیم و یک لب تاپ برای همسرم خریدیم. هر روز بعد از برگشتن از کار، سفارش های گرافیک یا تدوین انجام می دهد.»

درست خرج کردن هنر است

این بانوی جوان که حالا نگاهش به زندگی تغییر کرده، می گوید: «شکرخدا هم مقروض نماندیم هم اینکه خانه مان را پیش خرید کردیم. البته بزرگترها هم خیلی کمک کمک کردند به این نیت که ما هم بچه دار شویم. خانه نقلی است و هنوز قسط هایش را می دهیم اما می خواهم بگویم اگر آن اتفاق نمی افتاد شاید ما پختگی امروز را پیدا نمی کردیم و این خانه هم نبود. درست خرج کردن واقعاً هنر کمی نیست.»

مفهوم و تعریف بهره وری چیست؟ چگونگی افزایش بهره وری

زمانی که از یک مدیر بپرسید بهره وری یعنی چه ؟ پاسخ او بدین صورت است: بهره وری یعنی خروجی سازمان نسبت به هزینه‌ها چقدر بوده است. اما آیا با همین جمله کوتاه می‌توان متوجه شد مفهوم بهره وری چیست؟
حتما شما هم در اطراف خود کسب و کارهایی را دیده‌اید که ورشکست شده‌اند. علت هم این بوده که سود حاصل از فروش محصولات یا خدماتشان، کفاف هزینه‌های تولید را نمی‌داده است. این اتفاق علت‌های مختلفی دارد. اما در مفهوم کلی بهره وری سازمان آن‌ها پایین بوده و همین موضوع باعث ورشکستگی آن‌ها شده است.
مدیران ارشد یک شرکت حتما باید بدانند بهره وری چیست و چگونه می‌توانند آن را افزایش دهند. در این صورت می‌توانند روزبروز سودآوری شرکت را بیشتر کنند. در این مقاله به صورت کامل درباره مفهوم بهره وری در سازمان صحبت خواهیم کرد. بعد از مطالعه این مقاله درباره فرمول درآمد بالا می‌دانید معنی بهره وری چیست و خواهید دانست چگونه می‌توانید با مثبت نگه داشتن شیب نمودار بهره وری، رشد سازمان خود را تضمین کنید.

مفهوم بهره وری چیست؟

بگذارید با ذکر چند مثال برای بهره وری درباره اینکه مفهوم بهره وری به چه معناست صحبت کنیم و سپس به سراغ تعاریف برویم. آمار نشان می‌دهد که در ایران برای به دست آوردن هزار دلار، باید ۲۰ بشکه نفت خام مصرف کرد. اما در ژاپن با مصرف یک بشکه نفت خام می‌توان هزار دلار درآمد داشت. بنابراین اگر هر دو کشور منابع نفت خام مساوی در اختیار داشته باشند، ژاپن می‌تواند ۲۰ برابر درآمد بیشتر از این منابع به دست آورد. پس در مصرف نفت برای کسب درآمد، بهره وری ژاپن ۲۰ برابر بیشتر از ایران است. اکنون تاحدودی متوجه شدید که منظور از بهره وری چیست.

برای پاسخ به سوال معنی بهره وری چیست، می‌توان از دیدگاه‌های مختلفی استفاده کرد. مثلا از دیدگاه تجاری بهره‌وری یعنی بیشترین میزان تولید با کم‌ترین هزینه. از دیدگاه اجتماعی بهره وری یعنی کسب و کاری بتواند تغییرات مثبت در کیفیت زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم ایجاد کند.
یان تین برگن، برنده نوبل اقتصاد، بدین صورت به سوال بهره وری چیست، پاسخ می‌دهد:

در کشورهای در حال توسعه، هدف تبدیل شدن به یک کشور توسعه یافته است. تنها ابزار موجود برای این کار افزایش بهره وری است و موثرترین راهکار افزایش بهره وری هم سرمایه گذاری روی نیروی انسانی است.

در ابتدای مقاله تعریف بهره وری را به صورت ساده و به شیوه‌ای که همه مدیران با آن آشنا هستند، ارائه دادیم. زمانی که بتوانیم بدون افزایش هزینه‌ها، میزان خروجی سازمان را بیشتر کنیم یا بدون تغییر میزان خروجی، هزینه‌ها را کاهش دهیم، یعنی بهره وری سازمان ما رشد کرده است.
در ادامه سطوح مختلف بهره وری در سازمان‌ها را توضیح می‌دهیم:

• خروجی زیاد + هزینه‌های بالا = بهره‌وری متوسط

• خروجی کم + هزینه پایین = بهره‌وری متوسط

• خروجی کم + هزینه بالا = بهره وری کم

• خروجی زیاد + هزینه کم = بهره وری بالا

دو فاکتور مهم در تعریف بهره وری

اثرگذاری (effectiveness) و کارایی (efficiency) دو بخش مهم از تعریف بهره وری در مدیریت هستند.

در ادامه به صورت ساده توضیح می‌دهیم که این دو مفهوم در تعریف بهره وری چیست.

۱) اثرگذاری (effectiveness)

اثرگذاری را می‌توان با کیفیت کار تعریف کرد. زمانی که کارها به شکل صحیح انجام شوند و سازمان را در مسیر رسیدن به اهداف قرار دهند، یعنی سازمان اثرگذاری مطلوبی داشته است. به عنوان مثال تصور کنید در یک کارخانه با خرید یک دستگاه جدید می‌توان در یک دقیقه به جای صد محصول، پانصد محصول تولید کرد. پس خرید این دستگاه اثرگذاری سازمان را افزایش می‌دهد و یک کار درست است.

۲) کارایی (efficiency)

کارایی در تعریف بهره وری درباره کمیت کارها صحبت می‌کند. کارایی بالا یعنی کار درست را با صرف کم‌ترین میزان منابع انجام دهیم. البته این صرفه جویی در منابع و هزینه‌ها باید به گونه‌ای باشد که با اثرگذاری سازمان آسیبی نرساند. یعنی کیفیت کار نهایی را پایین نیاورد.

مفاهیم کارایی و اثرگذاری باهم پیوند خورده‌اند و حتی گاهی تفکیک آن‌ها در روند کاری سازمان، ممکن نیست. با توجه به مفهوم اثرگذاری و کارایی اکنون می‌توانیم با یک فرمول ساده به سوال فرمول بهره وری چیست، پاسخ دهیم.

کارایی × اثر گذاری = بهره وری

کدام یک نقش مهم‌تری در بهره ‌وری دارد؟ کارایی یا اثرگذاری؟

این دو فاکتور هر دو به یک اندازه اهمیت دارند و اگر یکی از آن‌ها مشکل داشته باشد، نمی‌توان گفت سازمان با بیشترین سطح بهره‌وری کار می‌کند. مثلا یک کارگاه تولیدی لباس را تصور کنید که خیاطان حرفه‌ای را استخدام کرده که می‌توانند با در کوتاه‌ترین زمان ممکن لباس‌‌هایی باکیفیت بالا تولید کنند و بهترین چرخ خیاطی‌ها را هم در اختیار داشته باشند. این کارگاه در ایران قرار دارد، اما لباس‌های سنتی هندی را به صورت انبوه تولید می‌کند. این محصول مورد نیاز مردم ایران نیست و هرچقدر هم کارایی کارگاه بالا باشد، چون اثربخشی ندارد، نمی‌تواند بهره وری بالایی به دست آورد.

اجازه بدهید برای کارایی پایین و اثربخشی زیاد در تعریف بهره وری هم مثال بزنیم. کارخانه‌ای را تصور کنید که در زمینه تولید ماشین لباسشویی فعالیت می‌کند و محصولات آن کیفیت بالایی دارند، اما امکانات این کارخانه برای تولید تنها ۳ ماشین لباسشویی در طول یک روز کافی است. در این صورت اثربخشی محصولات بالاست، اما به دلیل پایین بودن کارایی و ناتوانی در تأمین نیاز بازار، با مشکل بهره وری مواجه می‌شود.

انواع شاخص های سنجش بهره وری چیست؟

روش‌های مختلفی برای محاسبه میزان بهره‌ وری در سازمان وجود دارد. در واقع، این روش‌‌ها بهره وری را در قسمت‌های مختلف سازمان بررسی می‌کنند.
در ادامه به انواع روش‌های محاسبه این مفهوم در سازمان اشاره می‌کنیم:

۱) بازگشت سرمایه: گاهی اوقات نرخ بازگشت سرمایه نشان می‌دهد بهره‌وری کنونی سازمان روند نزولی داشته است، اما زمانی که این نرخ را در بلند مدت بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بهره وری هم روند صعودی داشته.

۲) بهره وری فرایندها: برای سنجش این مفهوم در فرایندها باید میزان کارایی و اثربخشی هر فرایند موجود در کسب و کار را بررسی کرد.

۳) بهره وری در عملکرد: معمولا اکثر منابع و هزینه‌های سازمان برای عملکرد آن صرف می‌شود، به همین دلیل باید بهینه باشد تا بهره وری در سازمان افزایش پیدا کند.

۴) بهره وری زیست محیطی: این شاخص تأثیری که یک واحد صنعتی روی محیط زیست دارد را بررسی می‌کند.

۵) بهره وری انرژی: در این شاخص میزان انرژی که در فرایندهای یک کسب و کار صرف می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد. کاهش مصرف انرژی به معنی کاهش هزینه است و نتایجی چون افزایش بهره وری زیست محیطی را نیز به دنبال دارد.

۶) بهره وری منابع انسانی: مدیران برای سنجش میزان بهره وری سازمانشان باید بسنجند که کارایی و اثربخشی کارکنان در طول یک روز کاری یا حتی یک ساعت، چقدر است. آن‌ها همچنین باید عوامل اثرگذار روی این موضوع را بررسی کنند.

۷) بهره وری مالی: این موضوع به همان تعریف عام اشاره دارد؛ مدیران باید بررسی کنند چه مقدار از درآمد شرکت برای هزینه‌ها صرف می‌شود و نسبت هزینه به خروجی چقدر است.

هدف از بهره وری در سازمان چیست؟

افزایش بهره وری در سازمان سودهای بسیاری دارد. پروسه افزایش بهره وری بلند مدت است اما می‌تواند یک کسب و کار کوچک را به یک برند معتبر و بزرگ تبدیل کند. در ادامه بررسی کر‌ده‌ایم که هدف از افزایش بهره وری چیست.

• ایجاد شرایط کاری مساعد برای کارمندان و افزایش انگیزه آن‌ها برای ارتقای اثرگذاری و کارایی.
• تولید محصولات یا ارائه خدمات با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت تمام شده برای مشتریان و تبدیل آن‌ها به مشترکان وفادار سازمان. درباره روش قیمت گذاری کالا بخوانید.
• افزایش سود و توسعه سازمان.
• موفقیت در رقابت بین برندهای موجود در بازار.
• اشتغال زایی.

عوامل موثر در بهره وری سازمانی چیست؟

عوامل موثر در بهره وری سازمانی هم می‌توانند درونی باشند و هم بیرونی. برای مدیریت بهتر باید بدانید عوامل درونی و بیرونی موثر بر بهره وری چیست. ممکن است این عوامل برای سازمان‌های مختلف متفاوت باشند. مثلا قیمت ارز برای سازمانی که صادرات یا واردات دارد، یک عامل بیرونی موثر در بهره وری به شمار می‌رود. اما همین موضوع روی بهره وری سازمانی که تمام فعالیت‌هایش (از تأمین مواد اولیه گرفته تا فروش) داخل کشور انجام می‌شود، تأثیر چندانی ندارد.

در این بخش بررسی می‌کنیم هر یک از عوامل درونی و بیرونی موثر بر بهره وری سازمان چیست.

۱) عوامل داخلی

• ابزار و تجهیزات تولید محصولات یا ارائه خدمات.
• میزان مهارت نیروی انسانی و تعهد آن‌ها به سازمان.
• تکنولوژی موجود در سازمان.
• ارتباطات درون سازمانی و میزان هماهنگی کار تیمی در درباره فرمول درآمد بالا سازمان
• برنامه ریزی و مدیریت صحیح تمام فرایندها.
• نیروی انسانی.

۲) عوامل بیرونی

• سیاست.
• تورم.
• فرهنگ.
• ارزش‌های ملی.
• نیاز بازار.
• ارتباطات برون سازمانی.

البته عوامل موثر بر بهره وری به همین موارد محدود نیستند. ما در اینجا کلی‌ترین فاکتورها را نام بردیم. برای اینکه متوجه شوید در سازمان شما عوامل موثر بر بهره وری چیست، تنها کافی است بررسی کنید چه چیزهایی روی اثرگذاری و کارایی سازمان شما تأثیر مثبت یا منفی دارند.