الگو شمعی یا کندل استیک

با انواع الگوهای شمعی بورس آشنا شوید

نمودارهای شمعی یا کندل استیک بیش از 100 سال پیش و قبل از ابداع نمودارهای میله‌ای و نقطه و شکل توسط غربی‌ها، وجود داشتند. معامله‌گران با استفاده از الگوهای شمعی بورس بر مبنای الگوهای منظم و تکرار شونده، معاملات خود را تنظیم می‌کنند. درنتیجه قادر خواهند بود به پیش‌بینی کوتاه‌مدت قیمت بپردازند.

تاریخچه الگوهای شمعی بورس

ژاپنی‌ها استفاده از تحلیل تکنیکال را برای تجارت برنج در قرن هفدهم آغاز کردند. هرچند این نمونه اولیه تحلیل تکنیکال با نمونه ابداع شده توسط چالز داو در ایالات متحده (1900) تفاوت داشت، اما بسیاری از اصول کلی آن‌ها به هم شباهت دارد:

• چه چیزی (عملکرد قیمت)، بسیار مهم‌تر از چرا (اخبار، درآمد و غیره) است.
• تمام اطلاعات، خود را در نوسانات قیمت نشان می‌دهند.
• خریداران و فروشندگان، بازار را بر اساس انتظارات و هیجانات خود (ترس، طمع و غیره) حرکت می‌دهند.
• بازارها دائماً در حال نوسان هستند.
• قیمت واقعی ممکن است کف ارزش سهام را نشان ندهد.

بر اساس اظهارات استیو نیسون، الگوهای شمعی بورس برای نخستین بار، کمی بعد از سال 1850 پدیدار شدند. تاریخچه الگوهای شمعی بورس به یک تاجر موفق برنج به نام هما از شهر ساکاتای ژاپن برمی‌گردد. ایده‌های اولیه او طی سالیان طولانی اصلاح شده و سرانجام به شکل الگوهای شمعی بورس امروزی درآمده است.

ساختار الگوهای شمعی بورس

برای ایجاد الگوهای شمعی بورس باید برای هر بازه زمانی مورد نظر، چهار سطح قیمت داشته باشید. این چهار سطح عبارتند از نقاط باز شدن (O)، بالاترین (H)، پایین‌ترین (L) و بسته شدن قیمت (C) طی یک کندل. به قسمت پر یا توخالی الگوهای شمعی بورس بدنه کندل گفته می‌شود. خطوط باریک و بلندِ بالا و پایین بدنه کندل نیز نشان‌دهنده دامنه بالا یا پایین است. به خط بالای کندل شاخ، و به خط پایین آن دُم گفته می‌شود. اگر سهام بالاتر از قیمتی که باز شده، بسته شود، به صورت یک کندل توخالی نشان داده می‌شود. در این حالت، قسمت دُم بیانگر قیمت باز شدن و قسمت شاخ بیانگر قیمت بسته شدن سهام است. اگر سهام پایین‌تر از قیمت باز شدنش بسته شود، الگوهای شمعی بورس درمورد این سهام به صورت یک کندل پر خواهند بود که شاخ آن قیمت باز شدن و دُم آن قیمت بسته شدن سهام را نشان می‌دهد.

بسیاری از معامله‌گران الگوهای شمعی بورس را به نمودارهای میله‌ای سنتی ترجیح می‌دهند. زیرا این الگوها از نظر بصری جذاب‌تر بوده و ساده‌تر تفسیر می‌شوند. هر کندل تصویر ساده و جذابی از عملکرد قیمت سهام در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد. معامله‌گر می‌تواند با یک نگاه، رابطه بین قیمت باز شدن و بسته شدن، و همچنین بالاترین و پایین‌ترین قیمت سهام را مشاهده کند. ارتباط بین قیمت باز شدن سهام و قیمت بسته شدن آن جزء اطلاعات بسیار حیاتی و مهم معامله در بورس است که مبنای الگوهای شمعی بورس را تشکیل می‌دهد. در کندل‌های توخالی، بزرگتر بودن نقطه بسته شدن قیمت نسبت به باز شدن قیمت نشان‌دهنده فشار خرید است. در کندل‌های پُر، بزرگتر بودن نقطه بسته شدن قیمت نسبت به نقطه الگو شمعی یا کندل استیک باز شدن، فشار فروش را نشان می‌دهد.

بلند درمقابل کوتاه

به طور کلی، هرچه بدنه کندل بلندتر باشد، فشار خرید یا فروش بیشتر می‌شود. درمقابل، کندل‌های کوتاه نشان‌دهنده حرکت اندک قیمت است.

کندل‌های سفید بلند، فشار شدید خرید را نشان می‌دهند. هرچه کندل‌های سفید بلند‌تر باشند قیمت بسته شدن سهام بالاتر از نقطه باز شدن آن است. این نشان می‌دهد که قیمت‌ به طور چشمگیری از نقطه باز شدن به سمت نقطه بسته شدن افزایش می‌یابد. هرچند کندل‌های سفید بلند معمولاً صعودی هستند، اما باید موقعیت آن‌ها را در نمودار کلی‌تر در نظر گرفت. بعد از یک کاهش طولانی‌مدت قیمت، کندل‌های بلند سفید می‌توانند نشانگر سطوح حمایت باشند. کندل‌های سیاه بلند، فشار بالای فروش را نشان می‌دهند. هر چه کندل‌های سیاه بلندتر باشند، قیمت بسته شدن پایین‌تر از قیمت باز شدن است. این نشان می‌دهد که قیمت‌ از نقطه باز شدن بازار به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و فروشندگان بسیار بیشترند. بعد از یک پیشرفت طولانی، کندل سیاه بلند می‌تواند سطوح مقاومت آینده را پیش‌بینی کند.

دُم بلند درمقابل دُم کوتاه

دم‌های بالا و پایین روی کندل‌ها می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار معامله‌گران قرار دهند. دُم‌های الگو شمعی یا کندل استیک بالا نمایانگر بخش‌های بالای بازار و دُم‌های پایین نشان‌دهنده بخش‌های پایین بازار هستند. کندل‌های دارای دُم کوتاه نشان می‌دهند که بیشتر معاملات در نزدیکی زمان باز و بسته شدن بازار انجام شده‌اند. کندل‌هایی با دُم‌های بلند نیز نشان می‌دهند نوسانات قیمت و انجام معاملات به طور منطقی در طول روز ادامه داشته‌اند.

کندل‌های دارای دُم بالای بلند و دُم پایین کوتاه نشان می‌دهند که خریدارها در طول روز معاملاتی، بیشتر فعالیت داشتند و قیمت‌ها را بالا برده‌اند. البته درنهایت، فروشندگان قیمت را از بالاترین سطح خود به پایین می‌کشند. این تضاد بین بالاترین نقطه قوی و پایین‌ترین نقطه ضعیف، خودش را به صورت دُم بالای بلند نشان می‌دهد. درمقابل، کندل‌هایی که دارای دُم پایین بلند و دُم بالای کوتاه هستند، تسلط فروشندگان بر بازار و الگو شمعی یا کندل استیک عملکرد آن‌ها درجهت کاهش قیمت‌ها را نشان می‌دهند. با این وجود، خریداران در پایان روز معاملاتی با قیمت‌های بالایی روبرو شده‌اند، قیمت بسته شدن قوی، دُم پایین بلند را برای کندل‌ها ایجاد می‌کند.

انواع الگوهای شمعی بورس

الگوی مارابوزو (Marubozo)

مارابوزو یکی از قدرتمندترین الگوهای شمعی بورس با بدنه بلند و کشیده است. این الگو یا اصلاً شاخ و دُم ندارد، یا اگر هم داشته باشد به حدی کوچک است که می‌توان از آن صرف نظر گرد. اگر الگوی مارابوزو را در میانه یک روند صعودی ببینیم، به قدرت بالای روند صعودی و افزایش قدرت خریداران پی می‌بریم. به عبارت دیگر، با مشاهده الگوی مارابوزو در میانه یک روند صعودی می‌توانیم احتمال دهیم که این روند رو به افزایش قیمت، کماکان ادامه خواهد داشت. این الگو به نوعی ادامه دهنده است و برای پیش‌بینی ادامه‌دار بودن روند جاری به کار می‌رود.

الگوی اسپینینگ تاپ (spinning top)

کندل‌های دارای دُم بالا و پایین بلند و بدنه کوچک، اسپینینگ تاپ نامیده می‌شوند. یک دُم بلند نمایانگر انواع وارونگی است؛ اسپینینگ تاپ نشان‌دهنده تردید است. بدنه کوچک (چه توخالی چه پُر) حرکت ضعیف بازار از نقطه باز تا بسته شدن را الگو شمعی یا کندل استیک نشان می‌دهد، و دُم‌ها نشان می‌دهند که بازار در طول روز هم صعودی بوده‌ هم نزولی. اگرچه بازار تغییرات اندکی در قیمت باز و بسته شدن داشته است، اما در همین بازه زمانی نیز حرکت قیمت از بالاترین تا پایین‌ترین میزان، قابل‌‌توجه بوده است. هیچ‌کدام از خریداران یا فروشندگان نتوانسته‌اند در بازار غالب شوند، درنتیجه بازار راکد شده است. بعد از یک پیشرفت بزرگ یا یک کندل سفید بلند، اسپینینگ تاپ به معنای افزایش قیمت ضعیف و یک وقفه یا تغییر بالقوه در روند بازار است. بعد از یک ریزش طولانی یا یک کندل سیاه بلند، اسپینینگ تاپ به معنای کاهش قیمت ضعیف و یک وقفه یا تغییر بالقوه در روند بازار است.

الگوی دوجی (Doji)

دوجی یکی از مهم‌ترین الگوهای شمعی بورس است. دوجی زمانی شکل می‌گیرد که نقاط باز و بسته شدن قیمت خیلی به هم نزدیک باشند یا حتی برهم منطبق باشند. طول دُم‌های بالا و پایین کندل در این الگو می‌تواند با هم متفاوت باشد. درنتیجه کندل‌ها به شکل‌های مختلفی مثل صلیب، سنجاقک یا سنگ قبر دیده می‌شوند. دوجی به تنهایی یک الگوی خنثی است. هرگونه روند صعودی یا نزولی بر اساس عملکرد قبلی و آینده قیمت است.

الگوی دوجی زمانی دیده می‌شود که هیچ روند خاصی در بازار دیده نشود. به بیان دیگر، قیمت به صورت افقی و در یک محدوده خاص نوسان می‌کند. همه الگوهای دوجی به هر شکلی که باشند بیانگر وضعیت راکد بازار هستند. با مشاهده الگوی دوجی، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت، حداقل تا چند کندل بعدی در همین محدوده به نوسان خود ادامه دهد.

الگوی چکش (Hammer)

این الگو از نوع الگوهای بازگشتی صعودی است و تغییر جهت روند از نزولی به صعودی را نشان می‌دهد. الگوی چکش از یک بدنه کوچک مربعی و یک دُم بلند تشکیل شده است. اندازه دُم حداقل 2 تا 3 برابر بدنه است. این الگو یا شاخ ندارد، یا اگر هم داشته باشد اندازه آن بسیار کوچک است. نبود شاخ به معنای رشد قیمت تا آخرین لحظات قبل از بسته شدن بازار است.

الگوی مرد آویخته (Hanging Man)

یکی دیگر از الگوهای شمعی بورس الگوی مرد آویخته است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی نزولی است که درانتهای یک روند صعودی ظاهر شده و روند آن را نزولی می‌کند.

الگوی هارامی (Harami)

این الگو از دو کندل مجاور هم ساخته می‌شود. کندل اول نزولی و بلند، و کندل دوم کوچک و مربعی است و به طور کامل داخل کندل اول قرار می‌گیرد. کندل دوم باید خیلی کوچکتر از کندل اول باشد و در میانه آن قرار بگیرد، مانند نوزادی که در دل مادر قرار دارد. معنای هارامی نیز در زبان ژاپنی، مادر آبستن است. شاخ و دُم کندل دوم نباید از بدنه کندل اول خارج شود.

کلام آخر

شناخت نمودارها و روش استفاده از آن‌ها اهمیت زیادی در بازار سرمایه دارد. در این میان، الگوهای شمعی بورس اهمیتی دوچندان دارند. آشنایی با تفسیر این الگوها نقش مهمی در پیش‌بینی رفتار بازار دارد. معامله‌گران با توجه به این نمودارها می‌توانند با اطمنیان بیشتری دست به انتخاب سهام بزنند و خریدهای خود را با دقت بیشتری انجام دهند. درنتیجه میزان سودآوری خود را به طور محسوسی افزایش می‌دهند و از زیان‌های ناخواسته جلوگیری می‌کنند. آکادمی دکتر ژند با ارائه بسته آموزشی پرایس اکشن انواع الگوهای شمعی بورس را در بازار بورس ایران و سایر بازارهای مالی، به طور کامل آموزش می‌دهد و شما را با کاربرد کندل استیک در بازار سرمایه آشنا می‌کند. با این پکیج آموزشی از هر منبع آموزشی دیگری بی‌نیاز خواهید شد و تمام اطلاعات مورد نیاز خود را به دست خواهید آورد. جهت کسب اطلاعات بیشتر و خرید این بسته آموزشی اینجا کلیک کنید.

آموزش جامع الگوی کندل استیک در بورس

در بازار بورس، ابزارهای مختلفی هستند که با استفاده از آنها می‌توان تحلیل مناسبی از روند بازار سهام داشت. الگوی کندل استیک، یکی از روش‌های پر کاربرد در تشخیص روند سهم در بورس به حساب می‌آید. با استفاده از این الگو در تحلیل تکنیکال، روند صعودی و یا نزولی بودن انواع سهام را تشخیص می‌دهیم و از آن برای نحوه معاملات منطقی و حساب شده، بهره می‌بریم. درک صحیح و شناخت کافی از فرآیند الگوی کندل استیک به ما کمک می‌کند تا عملکرد بهتری در معامله سهام داشته باشیم به همین منظور در این مقاله سعی خواهیم کرد تا با انواع الگوی کندل استیک آشنا شویم و مطالبی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• کندل استیک و نمودار شمعی چیست
• بخش‌های کندل استیک
• قیمت آغازین (open)
• قیمت پایانی (close)
• بالاترین قیمت در بازه زمانی (High)
• پایین ترین قیمت در بازه زمانی (Low)
• آموزش الگوی کندل الگو شمعی یا کندل استیک استیک در تحلیل تکنیکال
• انواع الگوی کندل استیک
• الگوی هارامی
• الگوی دوجی
• الگوی چکش
• الگوی ستاره صبحگاهی
• الگوی ستاره شامگاهی
• سیگنال خرید با استفاده از الگوی کندل استیک

کندل استیک یا نمودار شمعی چیست؟

هر سهم پس از معامله در روز، قیمت‌ها و نوسانات مختلفی را ثبت می‌کند که در قالب عدد در نمودار قیمتی مشخص می‌شود. نمودار قیمتی سهام، می‌تواند به شکل خطی، میله‌ای و شمعی نمایش داده شود.

به نمودار شمعی سهم، نمودار کندل استیک می‌گوییم که به معنی شمعدان می‌باشد. کندل قیمتی در نمودار، داده‌های قیمت سهام در بازه‌های زمانی مختلف را به تحلیلگران ارائه می‌دهد تا بر مبنای آن بتوانند حرکت سهم را بررسی کنند. کندل در نمودار به دو رنگ سبز و قرمز مشخص می‌شود. کندل سبز نشان از صعودی بودن روند قیمتی سهم در طی روز و کندل قرمز نشان از نزولی بودن قیمت سهم در طی روز می‌باشد.

بخش‌های کندل استیک

نمودار شمعی از دو بخش بدنه اصلی و سایه تشکیل شده است. بدنه اصلی شمع نشان‌دهنده قیمت آغاز و پایان معامله است و بخش دیگر شامل دو خط است که به آن سایه می‌گوییم. کندل قیمت در طی روز، چند داده قیمتی مثل قیمت شروع معامله، قیمت پایانی سهم، بالاترین قیمت و پایین ترین قیمت را ثبت می‌کند. اگر قیمت سهم در پایان معامله بالاتر از قیمت آغازین سهم باشد، کندل صعودی و برعکس اگر قیمت سهم در پایان معامله پایین تر باشد، کندل نزولی خواهیم داشت.

بدنه و سایه کندل می‌تواند بلند یا کوتاه باشد. این کاملاً بستگی به قیمت‌های ثبت شده در روز دارد. اگر نوسانات قیمتی کم باشد بدنه و سایه کندل، کوتاه‌تر و در صورتی که نوسانات قیمت سهم زیاد باشد، بدنه و سایه کندل، بلندتر می‌باشند.

قیمت آغازین (open)

قیمتی است که در شروع معامله در روز ثبت می‌شود و جزئی از بدنه کندل را تشکیل می‌دهد.

قیمت پایانی (close)

قیمتی است که در پایان معاملات ثبت می‌شود و جزئی از بدنه الگو شمعی یا کندل استیک کندل به شمار می‌رود.

بالاترین قیمت در بازه زمانی (High)

بالاترین قیمتی که سهم در طول روز ثبت کرده است را در این قسمت می‌بینیم و جزئی از سایه کندل می‌باشد.

پایین‌ترین قیمت در بازه زمانی (Low)

پایین ترین قیمتی که سهم در طول روز ثبت کرده است را در این قسمت می‌بینیم و جزئی از سایه کندل می‌باشد.

آموزش الگوی کندل استیک در تحلیل تکنیکال

در تحلیل تکنیکال، نمودار شمعی به راحتی قابل مشاهده است همین‌طور می‌تواند نوسانات قیمتی سهم را به صورت تصویری در ذهن ما نگه دارد. برای هر سهم می‌توان نمودار مخصوص به آن را تحلیل کرد. الگوهای کندل استیک در تحلیل تکنیکال بسیار کاربردی هستند. با استفاده از این الگوها می‌توان روند سهم را چه به صورت صعودی و چه نزولی، پیش بینی کرد. برخی از این الگوها احتمال افزایش قیمتی و برخی دیگر احتمال ریزش قیمتی در سهم را بالا می‌برند. برای همین شناخت کافی از الگوهای کندل استیک نقش تاثیرگذاری در تحلیل نمودار سهم دارند. بر مبنای آنها می‌توان نقاط ورود به سهم و خروج از سهم را شناسایی کرد. برای آموزش الگوی کندل استیک بهتر است با انواع الگوهای کندلی آشنا شویم. الگوهای کندلی این امکان را به ما می‌دهند تا ذهنیت معامله گران در روز را بررسی کنیم و قدرت خریداران و فروشندگان را برای هر سهم مورد ارزیابی قرار دهیم و طبق آن معاملات خود را پیش ببریم.

انواع الگوی کندل استیک

در ادامه با انواع الگوی کندل استیک آشنا می‌شویم:

الگوی ماروبوزو

در الگوی مارابوزو، سایه بالایی و پایینی دیده نمی‌شود به این معنی است که پایین‌ترین قیمت روز برابر با قیمت باز شدن و بالاترین قیمت روز با قیمت بسته شدن سهم برابر است. الگوی کندل استیک ماروبزو مشکی دارای یک روند نزولی در بورس می‌باشد و همچنین الگوی ماروبزو سفید، نشان‌دهنده روند صعودی در طی روز است. وقتی روند نزولی در پیش باشد، نشان از فشار زیاد فروش در طول روز و زمانی که روند صعودی باشد، نشان از فشار زیاد خرید در طول روز است.

الگوی دوجی

زمانی که قیمت باز شدن و بسته شدن سهم در طی یک روز، با هم برابر باشند و هیچ نوسان قیمتی رخ ندهد، بدنه کندل به شکل یک خط در میاید. به این الگو، الگوی دوجی گفته می‌شود که معمولا با یک خط نازک در نمودار دیده می‌شود.

الگوی چکش

این الگو نیز در بین معامله گران بورس دارای اهمیت بالایی می‌باشد. در الگوی چکش، بدنه کندل در قسمت بالای کندل استیک دیده می‌شود و سایه بالایی کندل وجود ندارد و سایه پایینی کندل، چند برابر بلندتر از بدنه کندل می‌باشد. این الگو معمولا بعد از یک روند نزولی در نمودار دیده می‌شود. در صورت مشاهده شدن این الگو، می‌توان منتظر افزایش خریدار در سهم شد و بعد اقدام به خرید سهم کرد.

الگوی چکش معکوس نیز وجود دارد با این تفاوت که بدنه کندل در پایین وجود دارد. سایه بالایی دو برابر کندل می‌باشد و این الگو نیز در انتهای یک روند نزولی دیده می‌شود و نشان می‌دهد که خریداران وارد بازار شده‌اند و قیمت را افزایش داده‌اند ولی قدرت چندانی نداشته‌اند و همچنین فروشندگان توانسته‌اند قیمت را کاهش دهند.

الگوی هارامی

از جمله الگوهای دو کندلی در نمودار می‌باشد که یک کندل بزرگ‌تر در کندل یک کندل کوچک‌تر قرار می‌گیرد. به کندل بزرگ‌تر، مادر و به کندل کوچک‌تر، فرزند گفته می‌شود. در الگوی هارامی، رنگ دو کندل معمولاً باهم متفاوت هستند. به شکلی که کندل قرمز، نشان از نزولی بودن روند سهم در روز و کندل سبز، صعودی بودن روند سهم در روز می‌باشد. در الگوی کندل استیک هارامی توقف یا کند شدن و خنثی شدن روند سهم از احتمالات موجود بعد از دیده شدن در نمودار می‌باشد.

الگوی ستاره صبحگاهی

این الگو جزو الگوهای سه شمعی کندل استیک می‌باشد. در الگوی ستاره صبحگاهی سه کندل با اندازه های مختلف کنار هم قرار می‌گیرند. به این شکل که کندل اولی با بدنه بلند و نزولی، کندل وسط با بدنه کوتاه و کندل سوم، با بدنه متوسط و صعودی دیده می‌شود. این حالت نشان‌دهنده صعود قیمت بوده و به معنی قدرت فشار خرید در بازار است و زور فروشندگان به اندازه کافی نبوده است.

لازم به ذکر است که اگر کندل وسطی به شکل دوجی در بیاید، به آن الگوی ستاره صبحگاهی دوجی می‌گوییم.

الگوی ستاره شامگاهی

این الگو نیز همانند الگوی قبل از سه کندل تشکیل شده است با این تفاوت که شکل‌گیری این الگو به شکلی است که در انتهای یک روند صعودی دیده می‌شود و معمولاً احتمال شروع نزول قیمتی در نمودار را می‌دهد. الگوی ستاره شامگاهی با یک کندل بلند صعودی شکل می‌گیرد و کندل وسط با بدنه کوتاه و در انتها کندل سوم با کندل متوسط نزولی کنار هم قرار می‌گیرند.

الگوی سه کلاغ سیاه

این الگو نیز جزو الگوهای سه کندلی محسوب می‌شود. زمانی که سه کندل قیمتی نزولی پشت سر هم قرار می‌گیرند، احتمال ریزش قیمتی و شروع یک روند نزولی در سهم افزایش پیدا می‌کند.

الگوی سه سرباز سفید

این الگو دقیقا برعکس الگوی قبلی عمل می‌کند. به این شکل که سه کندل صعودی تقریبا یکسان، پشت سر هم قرار می‌گیرند. در این الگو، خبر از قدرت خریداران در سهم می‌دهد و به احتمال بسیار زیاد، روندی صعودی در سهم به وجود می‌آید و پس از کندل سوم سیگنال خرید صادر می‌شود.

سیگنال خرید با استفاده از الگوی کندل استیک

همان طور که بررسی کردیم، هر کندل قیمتی در نمودار، دارای اطلاعاتی مثل بالاترین قیمت، قیمت بازگشایی و قیمت پایانی می‌باشد که باعث می‌شود معامله گران نسبت به آنها از وضعیت معامله سهام اطلاع داشته باشند. در هر روزی که کندل قیمتی ایجاد می‌شود، می‌بایست با کندل‌های روز قبل مقایسه شود تا در مورد خرید سهم تصمیم درستی گرفته شود. بهترین زمان برای بررسی کندل‌های قیمتی، یک ساعت اول معامله و ساعت پایانی معامله است چرا که بیشتر حجم سفارش‌ها در این زمان‌ها رخ می‌دهد. سیگنال‌های نمودار با توجه به الگوهای کندل استیک صادر می‌شوند. در اینجا تشخیص و شناسایی روند نمودار بر اساس الگوها بسیار حائز اهمیت است.

در الگوهایی که نشان از قدرت خریداران است، سیگنال خرید صادر می‌شود. یکی از الگوهایی که می‌تواند این امکان را فراهم کند، زمانی است که یک کندل سبز مثبت، بعد از یک کندل قرمز منفی، به وجود می‌آید. در این حالت، حداقل قیمتی کندل سبز از حداکثر قیمتی کندل قرمز، بالاتر است و این نشان دهنده وجود قدرت خریدار از دیروز تا به امروز است و می‌تواند نشان از یک سیگنال خرید در نمودار کندل استیک باشد. همچنین هنگامی که سایه کندل صعودی در همپوشانی سایه کندل نزولی روز قبل قرار داشته باشد، همچنان سیگنال خرید به قوت خود باقی می‌ماند.

الگوهایی که در بخش قبل بررسی کردیم در تشخیص سیگنال خرید بسیار مهم هستند به عنوان مثال، در صورت مشاهده کردن الگوی چکش در نمودار می‌توان به یک سیگنال خرید بالقوه فکر کرد، چرا که در این حالت قیمت پایانی سهم برابر با بالاترین قیمت در روز می‌شود و نشان از قدرت خریداران در پایان معاملات است و می‌تواند نشانه مثبتی از روند سهم داشته باشد.

جمع‌بندی

تحلیلگران بازار برای بررسی روند سهم و پیش بینی روند آتی آن، از نمودار کندل قیمتی استفاده می‌کنند که داده‌های قیمت در روز را در خود ثبت می‌کند. الگوهای کندل استیک از الگوهای تک شمعی، دو شمعی یا سه شمعی تشکیل می‌شوند که در تحلیل سهم، تشخیص روند بعدی سهم و سیگنال خرید یا فروش، نقش بسیار مهمی دارند. در این مقاله سعی کردیم تا انواع این الگوهای کندل استیک را معرفی و بررسی کنیم. هر یک از این الگوها کاربرد خاصی در تحلیل نمودار دارند. کسب مهارت و آگاهی بیشتر و آموزش‌های لازم در این خصوص اهمیت زیادی دارد.

به همین منظور کارگزاری اقتصاد بیدار با بهره بردن از کارشناسان و تحلیلگران خبره بازار آماده ارائه خدمات آموزشی خود به علاقه مندان این حوزه است و برای اطلاعات بیشتر با دفاتر یا سایت کارگزاری در ارتباط باشید.

جلسه سوم پرایس اکشن،الگوهای کندل استیک یا شمعی ژاپنی

جلسه سوم پرایس اکشن،الگوهای کندل استیک یا شمعی ژاپنی ، همران آکادمی فتحعلی زاده سلام ، ترکیبی از یک یا چند کندل هستند که نوید حرکت خاصی در بازار را به ما می دهند! در حقیقت موقعی که این کندل ها در بازار ایجاد می شوند می توان به احتمال زیاد (نه به صورت قطعی) روند بازار را حدس زد؟

جلسه سوم پرایس اکشن،الگوهای کندل استیک یا شمعی ژاپنی

ثبت نام در دوره آموزشی تحلیل تکنیکال با قیمت باورنکردنی 299 هزارتومان

کار با الگوها کندل استیک ۳ مرحله اساسی دارد.

١. شناسایی روند

مثلا ما یک اندیکاتوری نوشتیم که روند سهام را در هر تایم فریمی برای ما مشخص می کند که در عکس بالا مشخص است.

۲. شناسایی الگوی کندل ها

در عکس بالا سهم فولاد را می بینید که روند صعودی دارد! یک الگوی تک کندلی هم می بینیم در سهم که جلسه قبل در موردش صحبت کردیم . یک کندل گاوی قوی و بلند (قدرت بالای الگو شمعی یا کندل استیک خریدران) این خود یک الگوی ساده ادامه دهنده است. یعنی الگویی که می گوید فولاد حرکت صعودی خودش رو ادامه میدهد.

3. تایید الگوی شمعی ژاپنی

خب بعد از پیدا کردن الگو باید منتظر تایید هم باشیم. نباید فورا اقدام به معامله کنیم. پس مرحله سوم گرفتن تایید از الگویی هست که پیدا کردیم.

۱. صعود استراحت و نزول

۲. نزول استراحت و صعود

٣. نزول استراحت و بازم نزول

۴. صعود استراحت و صعود

نحوه حرکت DBR و RBD را در بازار می توانید در این عکس بهتر ببینید. در این نوع حرکات دنبال یک الگوی برگشتی در منطقه Base هستیم.

بیشتر بدانید: پرایس اکشن چیست؟

در حرکت RBD ، حرکت سهم صعودی و به سمت بالا است. یک الگوی برگشتی نزولی در منطقه Base اتفاق می افتد و در نهایت سهم با افزایش عرضه و کاهش قیمت روبرو می شود.

در حرکت DBR ، حرکت سهم نزولی و به سمت پایین است. یک الگوی برگشتی صعودی در منطقه Base اتفاق می افتد و در نهایت سهم با افزایش تقاضا و افزایش قیمت روبرو می شود، پس منطقه Base در این نوع حرکت یک منطقه پرتقاضاست و نقش حمایتی الگو شمعی یا کندل استیک دارد.

همچنین در حرکت RBR و DBD هم زون حمایتی و مقاومتی را می توانید پیدا کنید، در آینده خیلی با اینها کار داریم.

منطقه حمایتی، منطقه مقاومتی، منطقه افزایش تقاضا، منطقه افزایش عرضه

الگوی کندل ستاره دنباله دار : Shooting Star

این الگو از الگوهای دسته Bearish Reversal و یا برگشتی نزولی است. یعنی اگر انتهای روند صعودی این الگو تشکیل شود، احتمال نزول آن سهم بالا می رود. کامل بررسی کنیم ببینیم چرا این نوع الگو نزول سهم را محتمل تر می کند. خب ابتدا سهم اول صبح باز شد، قدرت خریداران بالا رفته (سایه بالایی) و سهم تا قیمت های High رشد کرده اما …

در انتهای بازار فشار فروش بسیار بالا رفته و حتی، قیمت به زیر قیمت بازگشایی رسیده و منفی بسته شده است.

فشار فروش فوق العاده در انتهای بازار، چقدر ساده داره فریاد می زند، به هر دلیلی در انتهای بازار فروشندگان قوی تر شدند و ممکن است سهم ریزش داشته باشد.

ویژه گی های کندل ستاره دنباله دار

بیشتر بدانید : اسیلاتور مک دی MACD چیست

سایه بالا باید حداقل ۲ برابر بدنه باشد. هر چه سایه بزرگتر یعنی قدرت فروشندگان انتهای بازار هم بیشتر است.

رنگ مهم نیست، چون به هر حال انتهای بازار ، فروشندگان قوی شدند که سایه بالایی تشکیل شده است. اما مسلما رنگ قرمز خیلی قوی تر است.
بذارید حالا چند نوع کندل ستاره دنباله دار را بررسی کنیم. قدرت کدام کندل بیشتر است؟

اگر رنگ کندل قرمز باشد یعنی فشار فروش در انتهای بازار خیلی خیلی زیاد بوده! اگر طول سایه بالا زیاد الگو شمعی یا کندل استیک باشه ، یعنی سهم خیلی نوسان منفی داده.

پس در انتهای روندهای صعودی ، اگر یک ستاره دنباله دار دیدید الان متوجه میشوید چرا یک الگوی برگشتی نزولی است! چون رفتار انسانها این نکته را بیان می کند. بازار جان دارد و مانند یک موجود زنده در حال حرکت است. سعی کنید با بازار ارتباط برقرار کنید. باهاش دوست بشید. بهش نزدیک بشید و در کش کنید.

• جلسه اول: کندل شناسی
• جلسه دوم: کندل های شمعی ژاپنی
• جلسه چهارم : الگوی مرد آویزان
• جلسه پنجم : الگوی کندل چکش ، دوجی و هارامی
• جلسه ششم : الگوهای تک کندلی ، دو کندلی و سه کندلی
• جلسه هفتم : فقط با یک الگوی کندلی معامله نمیکنیم

ثبت نام در دوره آموزشی تحلیل تکنیکال

برای اطلاع از تمامی اخبار دنیای ارزهای دیجیتال به کانال تلگرامی ما به نشانی @reybiz_telegram و پیج اینستا @reybiz بپیوندید.

جلسه سوم پرایس اکشن،الگوهای کندل استیک یا شمعی ژاپنی

هرگونه سوال و مشکلی نسبت به آموزش های داده شده داشتید با پشتیبانی سایت مطرح کنید.تیم یوسف فتحعلی زاده بصورت ۲۴ ساعته جوابگوی سوالات شما است.

نمودار شمعی ژاپنی یا کندل استیک چیست؟

نمودار شمعی ژاپنی Candlestick یک نمودار قیمت است که در واقع در بازارهای مالی و تحلیل‌های تکنیکال مورد استفاده قرار می‌گیرد. کندل استیک قیمتهای بالا، پائین و باز یا بسته بودن یک اوراق بهادار را در یک بازه زمانی نمایش می دهد. این نمودار معروفترین و پر کاربرد ترین نموداری است که در تحلیل های تکنیکال استفاده می‌شود و با توجه به شکلهای مختلفی که به خود می‌گیرد نامهای متفاوتی دارد که به آن شمعدان نیز گفته می‌شود. ما در آموزش پرایس اکشن به بررسی تمامی نمودارها می پردازیم.

در این مقاله در نظر داریم تاریخچه ای از کندل استیک،اجزاء تشکیل دهنده آن، کاربرد نمودار شمعی و تعدادی از الگوهای آن را مورد رررسی قرار دهیم.

تاریخچه ای کوتاه در مورد نمودارهای شمعی ژاپنی

Candlestick برای اولین بار در ژاپن برای فروشندگان برنج کاربرد داشت به طوری که آنها برای به دست آوردن قیمت های بازار و پیش بینی قیمت برنج نسبت به سالهای قبل در بازارهای جهانی از آن استفاده می‌کردند. Homma اولین تاجر ژاپنی بود که در قرن ۱۷ از این نمودار به عنوان یک ابزار ترسیمی استفاده کرد. ایده‌ها و نظریات هوما توسط تحلیلگران مورد استفاده قرار گرفت و پایه و اساس همان چیزی شد که امروزه به عنوان نمودار شمعی ژاپنی از آن استفاده می‌شود.

ارکان اساسی نمودار شمعی

1. قیمت ابتدایی شروع کندل یا قیمت باز شدن(open)
2. بیشترین قیمت معامله شده در یک کندل یا بالاترین قیمت(high)
3. کمترین قیمت معامله شده در یک کندل یا پایین ترین قیمت(low)
4. قیمت پایانی کندل یا قیمت بسته شدن(close)

اجزاء تشکیل دهنده کندل استیک

این نمودار به طور کلی از سه بخش تشکیل شده است، بدنه یا همان Real body که در این نمودار مثبت یا منفی بودن را نشان می دهد که مثبت یعنی زمانی که روند قیمت بازار افزایشی باشد و معمولا با رنگ سفید یا سبز نمایش داده می‌شود. در صورتی که روند قیمت بازارکاهشی باشد منفی تلقی شده و معمولا با رنگ قرمز یا مشکی مشخص می‌شود.

از دیگر اجزاء کندل استیک سایه بالایی هست که نشان دهنده فشار فروش و تقاضای پاسخ داده شده است و سایه پایینی که بیانگر فشار خرید و مانعی برای عرضه بیش از اندازه می‌باشد.

کاربرد نمودار شمعی ژاپنی در بورس

همه ی ما میدانیم که بورس بازار بسیار بزرگی است برای معاملات و خرید و فروش سهام که در ایران نیز محبوبیت بسیار زیادی بین مردم دارد. اکثریت مردم برای مشاهده قیمت ها و اطلاع از نوسانات بازار از جمله قیمت دلار در بورس از نمودار شمعی ژاپنی استفاده می‌کنند به این دلیل که کندل استیک به راحتی افزایش و کاهش قیمتها و باز و بسته بودن بازار را به نمایش می‌گذارد.

در کندل استیک هر کندل مربوط به یک ساعت است، یعنی باز، بسته، بالاترین و پایین ترین قیمت‌ها در یک بازه زمانی در یک کندل قرار می‌گیرد. به این عملکرد تایم فریم یک ساعته نمودار گفته می‌شود. تایم فریم انواع مختلف دارد که مهمترین آنها غبارتند از :

تایم فریم روزانه،ماهیانه،هفتگی، تایم فریم چهار ساعته، یک ساعته، نیم ساعته، تایم فریم ۱۵ دقیقه ای، ۵دقیقه ای و…

چرا نمودار شمعی مورد توجه سرمایه گذاران است؟

دلیل محبوبیت کندل استیک ساختار بسیار ساده، صریح و شفاف آن و تشکیل الگوهای متفاوت برای پیش‌بینی بهتر قیمت در بازار است و به همین دلیل توجه سرمایه گذاران را در بورس به خود جلب کرده است.

البته باید متذکر شویم که برای استفاده از کندل استیک در بورس قوانین و شرایطی هم وجود دارد، یعنی اینکه افراد زمانی می‌توانند از آن استفاده کنند که تغییرات قیمت سهم دارای روند باشد. معمولا از Candlestick در روند صعودی و نزولی استفاده می‌شود و الگوهای کندل استیک در قستهای حمایت و مقاومت سهم مورد توجه قرار میگیرد زیرا تعیین کننده روند بعدی بازار هستند.

انواع الگوهای Candlestick

در نمودار شمعی زاپنی الگوهای متنوعی وجود دارد، از جمله ابر تیره، تاسوکی رو به پایین، چکش معکوس، دارآویز، ستاره ثاقب، هارامی، دوجی، ماروبزو و خیلی موار دیگر که در ذیل در مورد تعدادی از آنها توضیحاتی خواهیم داد.

الگوی دوجی کندل استیک Doji Candlestick

در دوجی کندل استیک که از الگوهای شمع ژاپنی است قیمت باز و بسته شدن با یکدیگر برابر است یعنی زمانی که این الگو در کندل استیک شکل می‌گیرد در بازار تردید وجود دارد و قدرت خریدار و فروشنده با هم برابر است.

در واقع کندل استیک دوجی نشان دهنده ضعف در بازار هم از طرف خریدار و هم از طرف فروشنده است و چندین نوع داردکه عبارتند از : پای بلند، سنجاقک، صلیب، سنگ قبر و خنثی.

الگوی چکشی در Candlestick

در الگوهای چکشی در کندل استیک اندازه سایه معمولا دو یا سه برابر اندازه بدنه است و معمولا در پایان روند نزولی تشکیل می شود وخبر از پایان این روند می دهد. این الگو از دم بسیار بلند و یک بدنه که معمولا دم آن دو یا سه برابر بدنه است تشکیل شده و زمانی که این کندل استیک را داشته باشیم متوجه خواهیم شد که فروشندگان با عرضه فراوان خود قیمت یک سهم یا ارز دیجیتال را رو به پایین کشده اند وبرنده این رقابت شده اند.

الگوی مارابوزو در نمودار شمعی ژاپنی

این الگو فقط از بدنه تشکیل شده و فاقد سایه بالایی و پایینی می باشد که نشان دهنده فشار خرید وفشار فروش در بازار است. در صورتی که الگوی مارابوزو به رنگ سبز باشد نشان دهنده قدرت خرید در بازار است و روند بازار به شکل صعودی در آمده است و در صورتی که الگو به رنگ قرمز باشد یعنی فشار فروش زیاد و روند نزولی است.

الگوهای دوتایی در کندل استیک

1. کندل پوشاننده: صعودی و نزولی
2. کندل انبرک: بالایی و پایینی

• الگوی پوشش در کندل استیک

در الگوی پوششی دو کندل استیک در خلاف جهت یکدیگر قرار می‌گیرند یعنی یک کندل استیک مثبت به رنگ سبز و کندل استیک دیگر الگو شمعی یا کندل استیک منفی به رنگ قرمز دقیقا هم اندازه آن به وجود آمده و آن را پوشش داده است. این الگو در پایین ترین نقطه حمایتی تشکیل می‌شود.

الگوهای سه تایی در نمودار شمعی

جمع بندی

نمودارشمعی ژاپنی یک نمودار قیمت است که در بازارهای جهانی، بالا و پایین و یا باز و بسته بودن اوراق بهادار را نشان می‌دهد. این نمودار در قرن ۱۷ توسط الگو شمعی یا کندل استیک تاجران ژاپنی برای به دست آوردن قیمت برنج مورد استفاده بوده است. اجزاء تشکیل دهنده آن بدنه، سایه بالایی و سایه پایینی می‌باشد. کندل استیک بسیار ساده و راحت بوده و برای عموم به سادگی قابل استفاده است و به همین دلیل محبوبیت بسیار زیادی برای سرمایه گذاران دارد. همچنین Candlestick الگوهای مختلفی دارد که در بالا به تعدادی از آنها اشاره کردیم.

الگوهای شمعی در تحلیل تکنیکال

در میان ابزارها و روش‌های مختلفی که می‌توان بازارهای مالی را با آن به صورت تکنیکالی تحلیل نمود، الگوهای شمعی یا کندل استیک جایگاه ویژه‌ای دارند و در ترکیب با سایر ابزارها بسیار مفید هستند. الگوهای شمعی برآمده از نمودار قیمت هستند که به صورت شمعی نشان داده می‌شوند. نمودار شمعی نوعی روش نمایش حرکت قیمت در طول زمان است. روش های دیگری مانند نمدار میله‌ای و خطی وجود دارد. اما نمودارهای شمعی قیمت محبوبیت بیشتری دارد. اولین بار ژاپنی‌ها الگوهای شمعی را ابداع نمودند. در نمودارهای شمعی هر شمع نمایش خلاصه و مفید نحوه تغییر قیمت در زمان مربوط به همان شمع است. نحوه نمایش کندل یا شمع و توضیحات ابتدایی در مقاله ابزارهای کابردی تحلیل تکنیکال (بخش سوم) آورده شده است و در این مقاله بدون توضیحات اضافه به سراغ الگوهای شمعی پرکاربرد می‌رویم.

الگوی شمعی ماروبوزو

ماروبوزو نوعی الگوی شمعی بلند است که فاقد سایه می‌باشد. این الگو دو نوع صعودی و نزولی دارد. در نوع صعودی آن، قیمت باز شدن و کمترین قیمت یا با هم برابر هستند و یا بسیار نزدیک به هم هستند. همچنین قیمت بسته شدن و بیشترین قیمت نیز همین ویژگی را دارند. اصولا کندل ماروبوزو سایه ندارد و یا آنقدر کوچک هست که قابل چشم‌پوشی است. این کندل دارای بدنه‌ای بلند است. در حالت صعودی این کندل، بدنه هرچه بلندتر باشد نشان از قدرت بیشتر خریداران است. همچنین در حالت نزولی، هرچه بدنه کشیده‌تر باشد قدرت فروشندگان بیشتر است. این کندل وقتی در نواحی حمایت و یا مقاومت تشکیل شود اعتبار بیشتری دارد. در بازار بورس وقتی در سطوح حمایتی یک کندل ماروبوزو قدرتمند تشکیل می‌شود که قدرت خریداران از فروشندگان نیز بیشتر است و حجم معاملات قابل توجه است، می‌توان نتیجه گرفت که سهم تمایل به شروع یک حرکت صعودی دارد. در شکل زیر یک نمونه از این کندل آورده شده است.

الگوی چکش

الگوی چکش یا هامر یک کندل با سایه بلند و بدنه کوچک است.سایه بلند این کندل زیر بدنه آن تشکیل می‌شود و کندل شبیه به چکش می‌شود. این کندل در ابتدای یک روند صعودی شکل می‌گیرد و هرچه سایه آن بلندتر باشد معتبرتر است. این الگو در واقع نشان از ظهور قدرت خریداران در بازار است. ابتدا قدرت فروشندگان بیشتر است و قیمت کاهش می‌یابد اما خریداران شروع به خرید می‌کنند و جلوی کاهش قیمت را می‌گیرند و قیمت مجددا رو به بالا حرکت می‌کند. هرچه قدرت خریداران در بازگرداندن قیمت سهم بیشتر باشد، کندل چکش سایه بلندتری دارد. در شکل زیر یک نمونه کندل چکش آورده شده است.

الگوی چکش معکوس

الگوی چکش معکوس مانند الگوی چکش است با این تفاوت که سایه بلند در بالای بدنه تشکیل می‌شود. این کندل نیز در ابتدای یک روند صعودی تشکیل می‌شود و نشان دهنده اتمام روند نزولی است. درواقع سایه بالایی نشان‌دهنده تمایل خریداران برای بالابردن قیمت سهم می‌باشد. در این الگو نیز هرچه سایه بالایی کندل بلندتر باشد اعتبار الگوی چکش معکوس بیشتر است. در شکل زیر یک نمونه آورده شده است.

الگوی مرد به دارآویخته (hanging man)

الگوی مرد به دارآویخته به لحاظ ظاهری مشابه همان الگوی چکش است با این تفاوت که این کندل در انتهای یک روند صعودی تشکیل می‌شود و نشان از انتهای روند صعودی است. وقتی یک سهم در یک روند صعودی افزایش قیمت قابل توجهی داشته است و سپس این الگو در انتهای روند تشکیل می‌شود نشان دهنده کاهش قدرت خریداران و تمایل بیشتر سهامداران به فروش است. در شکل زیر یک نمونه از این الگو آورده شده است.

الگوی ستاره دنباله دار(shooting star)

این الگو به لحاظ ظاهری شبیه چکش معکوس است با این تفاوت که چکش معکوس در ابتدای یک روند صعودی ظاهر می‌شود ولی ستاره دنباله دار در انتهای یک روند صعودی تشکیل می‌شود. وقتی این الگو تشکیل می‌شود نشان دهنده کاهش قدرت خریداران و افزایش قدرت فروشندگان است به طوری که افزایش قیمت ابتدای شروع تشکیل کندل حفظ نمی‌شود و سایه بلندی روی بدنه کندل تشکیل می‌شود. نمونه ای از این الگو در شکل زیر آورده شده است.

الگوی پوشای صعودی

این الگو شامل دو کندل می‌شود. کندل اول نسبت به کندل دوم بدنه کوچکتری دارد و کندلی نزولی است. اما کندل دوم صعودی است و کل بدنه کندل اول در داخل بدنه کندل دوم قرار می‌گیرد.کندل دوم ممولا سایه ندارد و یا سایه آن کوچک است. این الگو در سطوح حمایت تشکیل می‌شود و نشان دهنده اتمام روند نزولی و شروع روند صعودی است. این الگو یکی از قدرتمندترین الگوهای شمعی است که مورد توجه بسیاری از تحلیل‌گران است. بدنه بلندتر کندل دوم که صعودی است در واقع تایید کننده کاهش قدرت فروشندگان و افزایش قدرت خریداران است. در شکل زیر یک نمونه الگوی پوشای صعودی آورده شده است.

الگوی پوشای نزولی

این الگو شامل دو کندل می‌شود و برعکس الگوی پوشای صعودی است. یعنی کندل اول صعودی است و بدنه کوچکتری نسبت به کندل دوم داردو کندل دوم نزولی است و بدنه بلندی دارد به طوری الگو شمعی یا کندل استیک که کندل اول را به طور کامل پوشش می‌دهد. این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. درواقع تشکل کندل اول با بدنه کوچک در روند صعودی نشان از کاهش قدرت خریداران دارد. لذا کندل نزولی دوم که بدنه بلندتری دارد تایید کننده کندل اول است. یک نمونه از این الگو در شکل زیر آورده شده است.

الگوی ستاره صبحگاهی

این الگو شامل سه کندل میشود و در انتهای روندهای نزولی و ابتدای روندهای صعودی تشکیل می‌شود. کندل اول نزولی است کندل دوم معمولایک کندل دوجی یا شبیه به آن است و کندل سوم صعودی و با بدنه نسبتا بلند است. این الگو رشد تدریجی قدرت خریداران را در سهم نشان می‌دهد. یک نمونه از این الگو در شکل زیر آورده شده است.

الگوی ستاره عصرگاهی

این الگو شامل سه کندل میشود و در انتهای روندهای صعودی و ابتدای روندهای نزولی تشکیل می‌شود. کندل اول صعودی است کندل دوم معمولا یک کندل دوجی یا شبیه به آن است و کندل سوم نزولی و با بدنه نسبتا بلند است. این الگو رشد تدریجی قدرت فروشندگان را در سهم نشان می‌دهد. یک نمونه از این الگو در شکل زیر آورده شده است.

کلام آخر

در این مقاله مهمترین الگوهای شمعی بررسی شد. الگوهای معرفی شده پرکابردترین و مهم‌ترین الگوهای شمعی در تحلیل تکنیکال هستند. الگوهای شمعی معمولا به تنهایی برای تحلیل قیمت‌ها به کار نمی‌روند و در کنار سایر ابزارها به کار گرفته می‌شوند. به عنوان نمونه، در تحلیل‌های پرایس اکشن الگوهای شمعی جایگاه ویژه‌ای دارند و بسیار به کار گرفته می‌شوند.